20 Najlepszych Atrakcji w Sandomierzu

Dzięki pięknemu położeniu i zabytkom, Sandomierz cieszy się opinią jednego z piękniejszych miast w całej Polsce. Znajdziemy tutaj ciekawe i klimatyczne miejsca. Miasto stało się znane dzięki serialowi o nazwie Ojciec Mateusz. Wcześniej pisaliśmy o ciekawostkach o Sandomierzu oraz o atrakcjach dla dzieci w Sandomierzu i okolicach. Oto najciekawsze atrakcje w Sandomierzu:

1. Rynek Starego Miasta

Znajduje się w centrum sandomierskiej Starówki. Głównym jego punktem jest ratusz miejski z wieżą z zegarem słonecznym, skąd w południe rozbrzmiewa hejnał Sandomierza. Przy ratuszu znajduje się figura Matki Boskiej i studnia miejska. Wokół rynku usytuowane są zabytkowe kamienice, wśród których wyróżnia się Kamienica Oleśnickich z podcieniami pod nr 10, Konwikt Boboli pod nr 5, Kamienica pod Skrzydłami z renesansowym portalem pod nr 4 czy też Dom Lazarczyka z podcieniami pod nr 27. Znajdują się tu również liczne lokale gastronomiczne, a wśród nich lodziarnia z zielonym frontem, która często pojawia się w popularnym serialu „Ojciec Mateusz”.

2. Mały Rynek

Znajduje się w niewielkiej odległości od głównego rynku. Znajduje się tu fontanna podświetlana po zmroku. Przede wszystkim jest to jednak miejsce z licznymi stoiskami i kramami, które oferują pamiątki związane z Sandomierzem i różnorodne wyroby, m. in. przedmioty z krzemieniem pasiastym, z którego słynie Ziemia Sandomierska. Mały Rynek wykorzystywany bywa również jako scenografia placu targowego we wspomnianym już serialu „Ojciec Mateusz”. Na północ od rynku znajduje się Brama Opatowska z XIV-XVI w., która należy do grona najlepiej zachowanych bram miejskich w Polsce. Po zakupie biletu można zobaczyć znajdujące się wewnątrz wystawy a także wejść na znajdujący się na szczycie bramy taras widokowy, z którego rozciąga się wspaniały widok na panoramę miasta.

3. Ucho Igielne

Stanowi jedyną zachowaną furtę w sandomierskich murach obronnych. Swoją nazwę zawdzięcza kształtowi furty przypominającemu igłę, wąskiemu na dole i szerszemu na górze. Inną nazwą z jaką można się spotkać jest Furta Dominikańska. Nawiązuje ona do czasów, gdy furtę wykorzystywali dominikanie z dwóch klasztorów, z których jeden usytuowany był poza granicami murów miejskich a drugi wewnątrz nich. Ucho Igielne znajduje się przy ul. Zamkowej. W jego pobliżu usytuowane są wąwozy św. Jadwigi i św. Jacka. Legenda głosi że jeśli osoba przechodząca przez tę furtę ma nieczyste sumienie, to ucho zamyka się. Niegdyś istniała jeszcze druga furta miejska, zwana Zamiejską.

4. Pierścień z krzemieniem pasiastym

Znajduje się przy ul. Zamkowej, w pobliżu placu Księcia Józefa Poniatowskiego. Powstał z inicjatywy Cezarego Łutowicza, sandomierskiego artysty tworzącego biżuterię z wykorzystaniem krzemienia pasiastego. Cała konstrukcja waży 80 kg i ma ok. 1 m obwodu. Oczko pierścienia wykonane z krzemienia waży 30 kg. Pomnik nawiązuje do dawnych czasów, gdy na Ziemi Sandomierskiej prowadzone było wydobycie krzemienia pasiastego, jak również do tego, że była ona pierwszym miejscem, w którym zaczęto wykonywać biżuterię z jego wykorzystaniem. W 2007 r., na sesji naukowej „35 lat krzemienia pasiastego w biżuterii”, ogłoszona została nazwa „Sandomierz Światową Stolicą Krzemienia Pasiastego”.

5. Kozie schodki

Łączą one ulicę Długosza z ulicą Rybitwy, która położona jest 23 m niżej. Mają żelbetową konstrukcję, która pokryta jest kostką granitową. Prowadzą one z zabytkowej, staromiejskiej części Sandomierza na rozległy plac Jana Pawła II, który stanowi popularne miejsce wypoczynku i rekreacji. Kozie schodki stanowią ponadto punkt widokowy, z którego można podziwiać Sandomierz i przepływającą przez miasto Wisłę. Dostrzec stąd można również Góry Pieprzowe. W pobliżu Kozich Schodków znajduje się pomnik papieża Jana Pawła II, Muzeum Diecezjalne Dom Długosza, a także późnorenesansowe Collegium Gostomianum, w którego podwojach mieściła się niegdyś jedna z najstarszych szkół średnich w Polsce, a które obecnie stanowi siedzibę I Liceum Ogólnokształcącego w Sandomierzu.

6. Wąwozy

Najbardziej znanym wąwozem sandomierskim jest wąwóz królowej Jadwigi. Rozdziela on wzgórza Świętojakubskie i Świętopawelskie. Ma on ok. 0,5 km długości a wysokość jego ścian dochodzi do 10 m. Porastają go drzewa liściaste, których w dużej części odsłonięte korzenie tworzą oryginalną plątaninę na ścianach wąwozu. Dojść do wąwozu można od ul. Staromiejskiej, jak również od ul. Krakowskiej. Według legendy wąwóz był często odwiedzany przez królową Jadwigę. Drugim wąwozem jest wąwóz św. Jacka Odrowąża, usytuowany przy Podwalu Dolnym. Jest on mniejszy niż wąwóz królowej Jadwigi. Zez względu na swoje położenie naprzeciwko kościoła św. Jakuba bywa również nazywany wąwozem świętojakubskim. Inną nazwą z jaką można się spotkać jest wąwóz staromiejski.

7. Park miejski

Znajduje się pomiędzy częścią staromiejską i nowomiejską. Został założony w XIX w. jako Ogród Saski. Informuje o tym tablica, która znajduje się przy wejściu na teren parku od ul. Mickiewicza. Na uwagę zasługuje tu aleja lipowa położona od ulicy Słowackiego. Na terenie parku rosną również drzewa uznane za pomniki przyrody. Dominującym gatunkiem są kasztanowce. W centrum parku znajduje się fontanna, która wieczorem jest podświetlana, tworząc barwne iluminacje cieszące oczy mieszkańców i turystów. Na końcu głównej alei zobaczyć można wieżę ciśnień, która została wybudowana w 1936 r. Park miejski stanowi popularne miejsce wypoczynku i rekreacji.

8. Cmentarz żydowski

Zlokalizowany jest przy ul. Suchej. Powstał on ok. 1830 r., kiedy pierwszy cmentarz żydowski, znajdujący się przy Podwalu Dolnym i ul. Tatarskiej, został zamknięty. W latach 1942-1943 nekropolia stała się miejscem rozstrzeliwań Żydów przez niemieckich nazistów. Po II wojnie światowej zniszczone nagrobki z obydwu cmentarzy sandomierskich i kilku okolicznych zostały zebrane przez Szmula Wasera, a w latach 1946-1948, dzięki Komitetowi Żydowskiemu w Sandomierzu, szczątki pomordowanych znajdujące się w pojedynczych mogiłach na terenie miasta zostały ekshumowane i złożone na cmentarzu. Powstał wówczas również oryginalny pomnik, składający się z zachowanych macew.

9. Muzeum Zamkowe

Znajduje się na zamku, który powstał w XIV w. w miejscu dawnego grodu. W późniejszych wiekach obiekt był przebudowywany. Wystawy stałe prezentują legendę o Walgierzu Udałym w cyklu 31 ilustracji, szachy sandomierskie odnalezione w 1962 r. na Wzgórzu św. Jakuba, koronę sandomierską odnalezioną na terenie miasta w 1910 r., czy Ziemię Sandomierską w pradziejach i wczesnym średniowieczu oraz w wiekach późniejszych. Znajdują się tu również ekspozycje poświęcone Jarosławowi Iwaszkiewiczowi, dawnej wsi sandomierskiej, fragmentom detali architektonicznych sandomierskiego zamku i rzemiosłu artystycznemu. Prawdziwą perełkę w skali światowej stanowi wystawa prezentująca krzemień pasiasty w biżuterii i małych formach złotniczych. Muzeum czynne jest od kwietnia do września, od wtorku do niedzieli w godz. 11:00-18:00, od października do marca, od wtorku do niedzieli w godz. 10:00-17:00, a w miesiącach wakacyjnych dodatkowo w poniedziałki w godz. 12:00-15:00. Poniedziałki w sezonie wakacyjnym są dniem bezpłatnego wejścia.

10. Bazylika katedralna pw. Narodzenia NMP

Gotycka świątynia, która powstała w XIV w. w miejscu romańskiej kolegiaty, zniszczonej podczas najazdów Tatarów i Litwinów. W poł. XV w. została rozbudowana. W 1670 r. świątynia zyskała barokową fasadę, a w latach 1708-1776 barokowy charakter zyskało wnętrze bazyliki. Na ścianach prezbiterium zachowały się bizantyjsko-ruskie freski wykonane ok. 1421 r. Ołtarze i portale powstały w Czarnej pod Krakowem w XVII i XVIII w. Wykonane są z czarnego marmuru i ozdobione różowym marmurem. W nawach zobaczyć można obrazy, z których 12 tworzy cykl „Kalendarium”, a 4 przedstawiają sceny z historii miasta, mianowicie męczeństwo mieszkańców w 1260 r., męczeństwo dominikanów w 1260 r., rytualny mord żydowski i wysadzenie zamku przez wojska szwedzkie w 1656 r.

11. Kościół św. Jakuba

Stanowi najstarszą świątynię w mieście i jedną z najstarszych murowanych z cegły w Małopolsce. Kościół powstał w latach 1226-1250 wraz ze sprowadzeniem do Sandomierza zakonu dominikanów. Założycielem zakonu w Sandomierzu był św. Jacek Odrowąż. Wewnątrz zobaczyć można płytę nagrobną i sarkofag księżniczki Adelajdy, który został wykonany z jednego pnia dębu. Znajdują się tu również relikwie błogosławionych braci zakonnych, którzy oddali swe życie podczas najazdu Tatarów w 1260 r. Wśród najcenniejszych elementów wymienić można portal z XIII w., dzwon „Piotr” z 1314 r., krucyfiks z końca XVI w., cudowny obraz Matki Bożej Różańcowej z XVII w. i secesyjne witraże.

12. Kościół św. Józefa

Należy do poreformackiego zespołu klasztornego. Powstał w latach 1679-1689 z materiałów pochodzących z rozbiórki zamku w Zawichoście. Posiada barokowy wystrój oraz kilka epitafiów. W krypcie w podziemiach świątyni znajduje się oszklona trumna ze zmumifikowanymi szczątkami Teresy Morsztynówny, zmarłej w 1698 r. Na otoczonym murem dziedzińcu, znajdującym się przed kościołem, zobaczyć można stacje Drogi Krzyżowej w formie kapliczek, pochodzące z II poł. XVIII w. Zespół obejmuje również zachowane poklasztorne budynki wraz z ogrodem.

13. Wzgórze Salve Regina

Znajduje się na osiedlu Krakówka. Wysokość wzniesienia wynosi ponad 11 m, a jego średnica u podstawy to ok. 40 m. Na szczycie zobaczyć można figurę przedstawiającą płaskorzeźbę Matki Boskiej z Dzieciątkiem, która stanowi pamiątkę konfederacji barskiej. Widniejący napis „Salve Regina” stał się nazwą, jaką określa się wzgórze. Jedna z legend związanych ze wzniesieniem mówi, że jest to miejsce kurhanu grzebalnego, gdzie miały być spalone zwłoki założyciela osady.

14. Bulwar Sandomierski

Nosi imię Józefa Piłsudskiego. Znajduje się tu przystań, przy której cumują m. in. statki wycieczkowe, zabierające turystów w rejs po Wiśle. Na scenie plenerowej odbywają się różnorodne imprezy kulturalne. Ciągnąca się wzdłuż bulwaru promenada stanowi popularne miejsce spacerów mieszkańców i turystów. Chętni mogą również skorzystać z wypożyczalni sprzętu wodnego i wybrać się na wycieczkę po rzece rowerem wodnym czy też kajakiem. W pobliżu bulwaru usytuowany jest spichlerz, który powstał w XVII w. i został przebudowany w XIX w. Stanowi on jedyny zachowany spichlerz sandomierski.

15. Góry Pieprzowe

Stanową wyjątkowy w skali europejskiej przykład odsłonięcia skał kambryjskich sprzed 500 mln lat. Wychodnie skalne ciągną się na długości ok. 1 km. Znajdują się one nad doliną Wisły, której wysokość w tym miejscu dochodzi do 60 m. Góry Pieprzowe chronione są jako rezerwat geologiczno-przyrodniczy. Znajdują się tu zespoły roślinności stepowej. Ponadto jest to jedyne miejsce występowania w Polsce krwawnika szczecinolistnego. Ciekawostkę Gór Pieprzowych stanowi fakt obecności 15 gatunków dzikiej róży. Z Gór Pieprzowych rozciąga się panorama Sandomierza. Prowadzą do nich wały wiślane. Można dojść również ul. Błonie.

16. Park Piszczele

Nazwa Piszczele odnosi się do najdłuższego sandomierskiego wąwozu i osunięcia się ziemi, które odsłoniło ludzkie kości. Legenda głosi, że należały one do Tatarów, którzy zostali zwabieni do tutejszych lochów przez Halinę Krępiankę i tu zakończyli swój żywot. Obecnie znajduje się tu park. Wśród jego ciekawostek wymienić można aleję szachową z figurami wykonanymi z piaskowca. Każda z nich ma 70 cm wysokości i waży ok. 300 kg. Szachy stanowią replikę szachów z XII w., które zostały odnalezione na terenie Sandomierza. Inną atrakcję stanowi wybijające w parku źródełko, przy którym powstała altana oraz ul w pniu drzewa dla pszczoły murarki, która preferuje samotnicze życie i nie tworzy roju z królową. Poprowadzona została tu również ścieżka przyrodniczo-edukacyjna Na terenie parku organizowane są imprezy i spotkania różnorodnego typu. W okresie zimowym funkcjonuje stok z wyciągiem narciarskim.

17. Tężnia solankowa

Znajduje się w Parku Osiedlowym przy ul. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego. Została otwarta w 2022 r. Jej dobroczynne dla zdrowia działanie polega na wdychaniu soli mineralnych w postaci aerozolu. Szczególnie wskazana jest dla osób z chorobami dróg oddechowych, chorobami tarczycy, alergikom, i osobom cierpiącym na nadciśnienie tętnicze. Korzystanie z urządzenia możliwe jest codziennie w godz. 9:00-12:00 i 14:00-19:00 i jest bezpłatne. Wśród innych atrakcji parku znajdują się strefy służące zdrowiu i relaksowi, takie jak „strefa zapachu i wzroku” czy też „strefa bosych stóp”.

18. Cmentarz wojenny żołnierzy Armii Radzieckiej

Pochowani są na nim żołnierze, którzy zginęli na przyczółku baranowsko-sandomierskim podczas walk z hitlerowcami w okresie od lipca 1944 r. do stycznia 1945 r. Liczba ich wynosi 12 tys., a wśród spoczywający tu żołnierzy i oficerów, jak głosi tablica na pamiątkowym obelisku, znajduje się również bohater Związku Radzieckiego płk. W. F. Skopenko. Cmentarz został założony w 1951 r., a szczątki żołnierzy zostały ekshumowane i przeniesione z okolicznych cmentarzy. Nekropolia zlokalizowana jest przy ul.. Mickiewicza, przy trasie wylotowej prowadzącej w kierunku Opatowa.

19. Podziemna Trasa Turystyczna

Obejmuje dawne piwnice i składy kupieckie, które znajdują się pod kamienicami w Rynku. Wejście znajduje się od ul. Oleśnickich. Długość trasy wynosi 470 m, a czas jej zwiedzania to 45 min. W najgłębszym miejscu schodzi się ok. 12 m pod powierzchnię Rynku. Na trasie zwiedzania znajdują się wystawy dotyczące Sandomierza. Wyjście usytuowane jest przy Ratuszu. Od kwietnia do września obiekt czynny jest przez cały tydzień w godz. 9:00-19:00. Od października do marca Podziemną Trasę Turystyczną można zobaczyć przez cały tydzień w godz. 9:00-17:00. Bilet normalny kosztuje 20 zł, a ulgowy 16 zł. Zwiedzanie odbywa się z przewodnikiem.

20. Zbrojownia Rycerska Chorągwi Rycerstwa Ziemi Sandomierskiej

Znajduje się w gotyckich piwnicach dawnego Konwiktu Boboli, usytuowanego na rogu Rynku i ul. Stanisława Bartolona. Wśród eksponatów znajdują się m. in. piki, halabardy, miecze, włócznie, topory, rapiery, sztandary i proporce, hakownice, różne typy armat czy opancerzenie. W „katowni” znajdują się natomiast kajdany, pręgierze, dyby, madejowe łoże, miecze katowskie, garota, topory i maski hańby. Szczególną atrakcją jest możliwość przymierzenia zbroi rycerskich i wzięcia do ręki broni lub założenia sukni damy dworu czy też księżnej. Można również wykonywać pamiątkowe zdjęcia w każdym miejscu Zbrojowni Rycerskiej. Atrakcja czynna jest w sezonie turystycznym. Obowiązują bilety wstępu.

Czytaj dalej: Ciekawostki o podziemnym mieście w Sandomierzu