Co Zobaczyć w Sandomierzu w Jeden Dzień

Sandomierz to miasto znajdujące się w województwie świętokrzyskim. Podobnie, jak stolica Włoch, miasto to usytuowane jest siedmiu wzgórzach, dlatego często nazywa się je Małym Rzymem. Tutejsza architektura przywodzi jednak na myśl toskańskie miasteczka pełne pastelowych, niskich kamienic i kawiarenek z tarasami. Już w XI wieku znajdował się tutaj gród.

W czasach Bolesława Chrobrego Sandomierz pełnił jako miasto jedną z najważniejszych ról w Polsce, obok Krakowa i Wrocławia. Na przestrzeni stuleci Sandomierz rozwijał się, a na jego terenie powstało wiele obiektów, które dziś przypominają o jego historii. Jakie atrakcje i zabytki warto uwzględnić podczas planowania jednodniowej wycieczki do Sandomierza? Poniżej znajdują się wybrane informacje.

1. Brama Opatowska

To gotycka brama zbudowana w XIV wieku i jeden z najważniejszych symboli miasta. Powstała z fundacji króla Kazimierza Wielkiego i stanowiła wówczas element murów obronnych miasta. W 1863 roku podczas powstania styczniowego rozegrała się tutaj słynna bitwa pod Słupczą. Powstańcy usiłowali wówczas stawiać opór na barykadzie powstałej w Bramie Opatowskiej, ale Kozacy pokonali ich błyskawicznie. Obecnie Brama Opatowska znajduje się na liście pomników historii, na której znajdują się zabytki wyróżniające się szczególną wartością naukową, artystyczną oraz historyczną. Jest to jeden z tych zabytków, które powinien zobaczyć każdy, kto wybrał się na wycieczkę do Małego Rzymu.

2. Wąwóz Świętej Królowej Jadwigi

Ma mniej więcej pół kilometra długości i jest wąwozem lessowym. Ten malowniczy obszar idealnie nadaje się na spacery, zwłaszcza jeśli ktoś przepada za baśniowymi sceneriami. Legenda głosi, że wąwóz ten był często odwiedzany przez królową Jadwigę, dlatego później nazwano go jej imieniem. Tuż obok wąwozu przebiega Małopolska Droga św. Jakuba. Jest ona odtworzonym fragmentem europejskiej sieci średniowiecznych szlaków pielgrzymich, które wiodły do grobu św. Jakuba w Santiago de Compostela.

3. Kościół Nawrócenia św. Pawła Apostoła

To zabytkowa budowla, która została wybudowana w pierwszej połowie XV wieku na miejscu drewnianej świątyni strawionej przez pożar. W XVIII wieku świątynia została przekształcona zgodnie z ówczesnymi trendami, a w związku z tym do dnia dzisiejszego zachwyca barokowymi zdobieniami. W 2017 roku świątynia ta znalazła się na liście pomników historii, które mają szczególną wartość historyczną, artystyczną oraz naukową. Miejsce to spodoba się szczególnie miłośnikom historii, sztuki sakralnej, a także epoki baroku, cechującej się bogatymi dekoracjami.

4. Wąwóz Piszczele

To drugi z dwóch popularnych wąwozów lessowych w okolicy. Znajduje się między kościołem św. Jakuba a Parkiem Piszczele, a ponadto od setek lat wypływa z niego źródło Piszczelówka. Jego nazwa wywodzi się najprawdopodobniej z czasów właśnie w tym miejscu miejscowa ludność zamordowała najeżdżające miasto hordy tatarskie. Jest to idealne miejsce dla osób ceniących aktywny wypoczynek i długie spacery w pięknych okolicznościach przyrody. Warto podkreślić, że w 2017 roku Wąwóz Piszczele znalazł się na liście pomników historii, które wyróżniają się szczególną wartością naukową, artystyczną oraz historyczną.

5. Kościół św. Jakuba

Jest jedną z najważniejszych budowli sakralnych w mieście. Został zbudowany w pierwszej połowie XIII wieku i niemal od samego początku urzędowali w nim dominikanie. Miejsce to powinni zwiedzić nie tylko miłośnicy sztuki i architektury sakralnej, ale również ci, którzy mają słabość do historii. W środku znajduje się kaplica św. Jacka stworzona w XVII wieku, a przekazy głoszą, że zbudowano ją w miejscu, w którym stała cela św. Jacka. W środku znajdują się piękne barokowe konfesjonały zachwycające kunsztownym i dekoracyjnym wykonaniem. W Sanktuarium Bł. Sadoka i Towarzyszy znajduje się do dzisiaj piękna kaplica wzorowana na wawelskiej kaplicy zygmuntowskiej oraz ołtarz z malowidłem Karola de Prevota. Ponadto warto z bliska przyjrzeć się tutejszym Sanktuarium Matki Bożej Różańcowej, Ołtarzowi św. Zyty, witrażom i dzwonnicy z XVIII wieku.

6. Ratusz

To jedna z tych budowli, które trzeba zobaczyć podczas wycieczki do miasta. Został wybudowany w połowie XIV wieku i wyróżnia się dzięki ośmiobocznej wieży. Najstarszą częścią ratusza jest część południowa z zegarem słonecznym. Codziennie o godzinie dwunastej w południe to właśnie stąd rozlega się hejnał sandomierski, a w 2017 roku ratusz ten znalazł się na liście pomników historii, które mają szczególną wartość historyczną, naukową i artystyczną. Jest to jedna z najbardziej rozpoznawalnych budowli sandomierskich, która widnieje na większości pamiątek i pocztówek sprzedawanych w sklepikach przy rynku i w innych częściach miasta.

7. Podziemna Trasa Turystyczna

To labirynt tuneli, które łączą dawne miejskie piwnice i składy. W czasach prosperity sandomierscy kupcy budowali podziemne magazyny, w których mgogli przechowywać swoje towary bezpiecznie. W 1977 roku podziemna trasa została udostępniona turystom i do dziś stanowi jedną z większych atrakcji miasta. Całość składa się z trzydziestu czterech połączonych ze sobą pomieszczeń, które znajdują się na głębokości od czterech do dwunastu metrów pod ziemią. Piwnice, które można zobaczyć podczas wycieczki zostały wybudowane w XIV i XV wieku, a do dziś w niektórych widoczne są oryginalne obmurowania. Długość trasy to 470 metrów, a po drodze można podziwiać ekspozycje ściśle związane z historią Sandomierza i tutejszym rzemiosłem. Miejsce to stało się jeszcze popularniejsze po premierze głośnej powieści kryminalnej Zygmunta Miłoszewskiego pod tytułem „Ziarno prawdy”, której akcja rozegrała się właśnie w Sandomierzu i jego podziemiach.

8. Zamek Królewski

Został wzniesiony na wiślanej skarpie na polecenie Kazimierza III Wielkiego. W połowie XIV wieku Kazimierz Wielki rozkazał wybudować zamkek obronny na miejscu dawnego grodu. Ostatni władca z dynastii Piastów był na zamku aż osiemnaście razy i spędził tam łącznie dwadzieścia pięć miesięcy, ale nie był ostatnim władcą Polski, który odwiedził to miejsce. Przypuszcza się, że to właśnie na zamku w Sanomierzu Władysław Jagiełło przyjął hołd lenny z ziem Nowogrodu Wielkiego. To również na tym zamku żona Kazimierza Jagiellończyka, Elżbieta Rakuszanka, urodziła córkę. Zamek został zniszczony w połowie XVII wieku podczas potopu szwedzkiego i odbudowany za czasów Jana III Sobieskiego. W XIX wieku, kiedy Polska została już wymazana z mapy Europy, władze austriackie przerobiły zamek na więzienie. Jego burzliwa historia do dnia dzisiejszego fascynuje miłośników historii. Obecnie zamek jest siedzibą Muzeum Zamkowego w Sandomierzu.

9. Góry Pieprzowe z

Znajdują się we wschodniej części Wyżyny Sandomierskiej. Zbudowane są mułowców, kwarcytów i piaskowców, a ich nazwa nawiązują do łupków, które rozpadają się i przypominają ziarna pieprzu. Stanowią one wysoką krawędź Wisły w formie łuku i idealnie nadają się na niezbyt wymagające spacery po górach. Szczególnie docenią je wielbiciele aktywnego wypoczynku na świeżym powietrzu, którzy cenią piękne krajobrazy, ciszę i spokój. Przez Góry Pieprzowe przebiega czerwony szlak turystyczny wiodący z Gołoszyc do Piotrowic. Znajduje się tutaj również rezerwat przyrody „Góry Pieprzowe”, gdzie występuje wiele rzadkich roślin takich, jak wężymord stepowy, kruszczyk szerokolistny czy wiśnia karłowata.

10. Ucho Igielne w Sandomierzu

Zwane również Furtą Dominikańską, to jedyna zachowana do dnia dzisiejszego furta, których było kiedyś sporo w systemie murów obronnych. Furta ta służyła do komunikacji pomiędzy braćmi dwóch klasztorów dominikańskich, z których jeden znajdował się poza murami miasta, a drugi w środku. Ten nietypowy obiekt o nieregularnych kształtach jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych w Sandomierzu, a ponadto stanowi punkt wypadowy do popularnych wąwozów. W przejściu w kształcie igielnego ucha bardzo często organizowane są sesje ślubne i artystyczne, a legenda głosi, że ucho zamyka się nagle, kiedy przechodzi przez nie osoba mająca dużo na sumieniu.

11. Zbrojownia Rycerska

To miejsce, które tłumnie odwiedzają miłośnicy epooki średniowiecza. Na niewielkiej powierzchni udało się tutaj zgromadzić nie tylko piękne zbroje i ciężki sprzęt, ale również hełmy, kolczugi, kusze, łuki i wiele innych narzędzi, którymi posługiwali się kiedyś rycerze. Stanowi ona również Siedzibę Chorągwi Rycerstwa Ziemi Sandomierskiej, która została założona w 1994 roku. Warto podkreślić, że zbrojownia nie ma charakteru muzeum, a więc nie jest zakazane dotykanie eksponatów. Mało tego! Zarówno dzieci, jak i dorośli, mogą tutaj przymierzać zbroje, stroje księżniczek i wypróbować, jak działa wiele sprzętów.

12. Dom Długosza

Został wybudowany w drugiej połowie XV wieku z fundacji samego kronikarza. Jego celem było zapewnienie siedziby księżom mansjonarzom. Jeszcze przed wybuchem drugiej wojny światowej w domu tym powstało Muzeum Diecezjalne, w którym można podziwiać imponujące zbiory sztuki sakralnej. W środku znajduje się aż siedem sal, w których rozmieszczono niesamowite dzieła. Do najważniejszych z nich należą obraz przedstawiający Matkę Boską z Dzieciątkiem i Katarzyną Aleksandryjską, portret króla Władysława Jagiełły oraz Trzy Święte, czyli Święta Anna, Święta Klara oraz Święta Agnieszka. To tutaj również można zobaczyć oryginalne rękawiczki Królowej Jadwigi, która zgodnie z legendą ofiarowała je chłopom.

13. Okazały Pałac Biskupi

Został wybudowany w drugiej połowie XIX wieku i znajduje się przy ulicy Mariackiej w pobliżu katedry. Jest to pięknie odnowiony budynek z bogatą historią i nie chodzi tylko o to, że od dekad urzedowali tutaj ważni duchowni. To właśnie to miejsce podczas pielgrzymki w 1999 roku odwiedził polski papież, Jan Paweł II. Tego samego dnia papież poprowadził na sandomierskich błoniach nabożeństwo dla rzeszy pielgrzymów, która składała się z ponad pięciuset tysięcy osób. Budynek ten do dnia dzisiejszego jest ważny dla katolików szczególnie ceniących polskiego papieża.

14. Bulwar im. Marszałka Piłsudskiego

Jest jednym z tych miejsc w Sandommierzu, gdzie można wybrać się na spokojny spacer, nie tracąc niczego z miejskich wibracji tego niesamowitego miasta. Rozpościera się stąd imponujący widok na Zamek Królewski oraz Bazylikę Katedralną, a cały spacer można odbywać z widokiem na rwącą Wisłę. Miejsce to jest idealne na rodzinne spacery z dziećmi, tym bardziej że na trasie znajdują się również atrakcyjny plac zabaw, restauracja Bajla wraz z dmuchańcem, który również robi wrażenie na najmłodszych, a także Przystań Wodna Sandomierz, w której można wypożyczyć wszelki sprzęt wodny i na własną rekę eksplorować największą polską rzekę. Tutaj również można rozpocząć ekscytujący rejs.

15. Park Piszczele

To atrakcyjne miejsce, które spodoba się osobom ceniącym aktywny wypoczynek na świeżym powietrzu i możliwość podziwiania niesamowitych widoków. Na jego terenie znajduje się sporo niespodzianek, które zrobią wrażenie zarówno na dzieciach, jak i na dorosłych. Są tutaj między innymi plac zabaw dla dzieci i malownicza altana przy źródełku. Wielką atrakcją jest tak zwana Aleja Szachowa, w której znajdują się wykonane z piaskowca figury szachowe o wysokości 70 centymetrów, które są dokładnymi replikami dwunastowiecznych szachów znajdujących się w sandomierskim muzeum. Zgodnie z legendą do popularnej gry miała używać ich sama Królowa Jadwiga. Dodatkowo w parku znajduje się szachownica do gry plenerowej w szachy, która została wykonana z kostki brukowej. Klub szachowy regularnie organizuje tutaj grę w „żywe szachy”. Na terenie parku w okresie letnim i wiosennym organizowane są często eventy kulturalne, dlatego warto zorientować się przed wycieczką, jaki jest program.

16. Ziemia sandomierska

Jest jedyną na świecie, w której występuje krzemień pasiasty. Kamień ten nazywany jest polskim kamieniem szlachetnym i w mieście można kupić mnóstwo ozdób, w których został wykorzystany. Ponadto na ulicy Zamkowej, która wiedzie z sandomierskiego rynku na Zamek Królewski, znajduje się pewna atrakcja będąca uhonorowaniem tego niezwykłego kamienia. Jest to ogromny pierścień, w którym znajduje się oczko z krzemieniem pasiastym. Pomnik został wykonany przez Cezarego Łutowicza, który ma swoją pracownię w pobliżu. To właśnie on w latach siedemdziesiatych ubiegłego wieku po raz pierwszy zastosował krzemień pasiasty w biżuterii, co dziś jest już powszechną praktyką. Obwód krzemienia w pomniku wynosi 100 centymetrów, a jego waga to aż trzydzieści kilogramów. Z pewnością jest to największy pierścionek z tym kamieniem na świecie.

17. Sandomierski Szlak Winiarski

Jest wyjątkowo popularny w krajowej enoturystyce. Specyficzny klimat tego regionu sprzyja zakładaniu winnic, a w tych z kolei powstają znakomite wina z różnych szczepów winogron. Winorośle były uprawiane na tych terenach już w XIII wieku. W związku z tym Sandomierski Szlak Winiarski stanowi wielką atrakcję, którą docenią szczególnie miłośnicy winogronowego trunku. Dodatkowo w listopadzie odbywa się tutaj coroczne Święto Młodego Wina w Sandomierzu, a w wakajce trwają dni otwarte winnic. Jedną z najpopularniejszych jest Winnica Dominikanów przy kościele św. Jakuba.

18. Śladami Ojca Mateusza

Miasto, które przyciąga wielu fanów popularnego polskiego serialu pod tytułem „Ojciec Mateusz”, w którym w tytułową rolę wcielił się Artur Żmijewski. W związku z tym znajduje się tutaj sporo atrakcji, które właśnie jemu są poświęcone. Abstrahując od tego, że wielbiciele serialu często na własną ręką przemierzają miasto szlakiem serialowego księdza, znajduje się tutaj również wystawa poświęcona serialowi. Niedaleko Zbrojowni można zobaczyć wnętrza, w których kręcony jest serial, a także figury woskowe prezentujące jego bohaterów. W pobliżu Zamku Królewskiego znajduje się również Dworek Skorupskich, zwany w tej chwili Dworkiem Ojca Mateusza.

19. Baranów Sandomierski

Znajdujący się niedaleko Sandomierza Baranów Sandomierski to miejscowość, którą warto odwiedzić, jeśli podróżuje się samochodem. W tej malowniczej miejscowości można zwiedzić renesansowy zamek, zwany Małym Wawelem. Poza pięknymi wnętrzami atrakcją tego miejsca jest piękny i wielki park, który idealnie nadaje się na długie spacery w pięknym otoczeniu.