Ciekawostki

18 fascynujących ciekawostek o Zawiszy Czarnym

Zawisza Czarny z Garbowa
źródło: Ludmiła Pilecka / Wikipedia

Wielki polski rycerz bez skazy, zwycięzca europejskich turniejów, uczestnik bitwy pod Grunwaldem oraz najważniejszych wydarzeń pierwszej połowy XV wieku. Należał do grona najbardziej zaufanych ludzi Władysława Jagiełły. Walcząc przeciwko muzułmanom, zginął jako prawdziwy chrześcijański rycerz. Współcześnie nadal funkcjonuje powiedzenie „polegać na kimś jak na Zawiszy”. Mowa tu oczywiście o Zawiszy Czarnym. Poniżej zostały przedstawione najciekawsze informacje oraz ciekawostki na jego temat.

1. Urodził się w 1375 roku. Od herbu Sulima, był nazywany Sulimczykiem. Zasłynął jako obrońca Europy, walcząc z wdzierającymi się do niej Turkami.

2. Jego rodzicami byli Mikołaj z Garbowa, kasztelan konarsko – sieradzki oraz Dorota. Miał również dwóch młodszych braci. Starostę spiskiego i stolnika krakowskiego – Jana, zwanego także Farurejem i Piotra Kruczka.

3. Z małżeństwa z bratanicą biskupa krakowskiego Piotra Wysza – Barbarą miał czterech synów: Marcina, Stanisława, który zginął w 1444 roku w bitwie pod Warną, Zawiszę oraz Jana, pojmanego w bitwie pod Chojnicami w 1454.

4. Pierwsza historyczna wzmianka na temat Zawiszy Czarnego jest z roku 1397.

5. Zanim Zawisza Czarny został rycerzem, musiał przejść standardowe szkolenie, które miało na celu przygotowanie go właśnie do stanu rycerskiego. Szkolenie to, obejmowało naukę zasad walki, zarówno pieszej, jak i konnej oraz naukę sztuki wojennej. Musiał także zapoznać się z regułami katolickiej wiary, której miał bronić bez względu na wszystko, narażając nawet swoje życie. Opanował też język niemiecki, węgierski oraz łacinę.

6. Uchodził za wzór cnót oraz ostatnie wcielenie moralnych ideałów średniowiecznego rycerza.

7. Aby wziąć udział w bitwie pod Grunwaldem opuścił dwór Zygmunta Luksemburczyka i przybył do Polski, aby dołączyć do wojska Władysława Jagiełły.

8. Po skończonej wojnie z zakonem krzyżackim, jako wysłannik Jagiełły wrócił na dwór w Budzie – stanowiącą obecnie część Budapesztu.

9. Jego życie było podzielone pomiędzy służbę cesarzowi Zygmuntowi Luksemburczykowi, a służbę własnemu królowi.

10. W roku 1414 reprezentował interesy Polski na soborze powszechnym w Konstancji, jako jeden z dwóch świeckich delegatów. Został wtedy wybrany jednym z dwudziestu czterech tak zwanych stróżów porządku i wolności, co oznaczało, że uważano go, za godnego zaufania rycerza Europy, strzegącego bezpieczeństwa obrad. Był zwolennikiem tolerancji religijnej, broniąc Jana Husa, czeskiego myśliciela, spalonego w późniejszym czasie na stosie.

11. Wyruszył do Hiszpanii z Zygmuntem Luksemburczykiem, z nadzieją znalezienia godnych siebie przeciwników, bowiem niewielu rycerzy, nawet podczas turniejów, miało odwagę zmierzyć się wtedy z Zawiszą. Podczas tej podróży doszło do sławnego pojedynku pomiędzy Zawiszą, a dotąd niepokonanym Janem z Aragonii. W obecności kilku Monarchów, Zawisza Czarny zwyciężył w tym pojedynku.

12. Sława Zawiszy Czarnego przekraczała polską granicę i mówiono o nim na dworach europejskich władców. Niektórzy zabiegali nawet o to, aby przeszedł do ich służby, jednak on nigdy nie zyskał żadnego państwowego urzędu. I chociaż monarchowie europejscy obiecywali mu mnóstwo przywilejów, to Zawisza zawsze pozostawał wierny swojej ojczyźnie.

13. Zginął w roku 1428 w bitwie pod Golubacem. Według źródeł Zawisza poległ, osłaniając ucieczkę wojsk na drugą stronę Dunaju. Inna wersja mówi jednak, że został wzięty do niewoli, a następnie zamordowany. O śmierć Zawiszy obwiniano króla Zygmunta Luksemburskiego, który nie sprawdził się jak naczelny dowódca tej wyprawy.

14. W listopadzie 1428 roku w kościele franciszkanów w Krakowie odbył się symboliczny pogrzeb Zawiszy Czarnego.

15. Jan Długosz w swoich Kronikach wymienia imię Zawiszy Czarnego, charakteryzując go jako najznakomitszego polskiego rycerza. Natomiast Adam Świnka – poeta i krakowski kanonik ułożył epitafium na cześć Zawiszy po łacinie. W korespondencji do wielkiego księcia litewskiego Witolda, Zygmunt Luksemburski pisał po śmierci rycerza o wielkiej starcie w postaci najobrotniejszego i najzręczniejszego wodza. Opisywał Zawiszę jako najdzielniejszego i najbardziej doświadczonego wojownika oraz dyplomatę.

16. Jest on bohaterem dramatu Juliusza Słowackiego pt. „Zawisza Czarny”, który nie został jednak dokończony. Również jako duch symbolizujący dawną chwałę Polski, pojawia się w „Weselu” Stanisława Wyspiańskiego. Jest również tytułowym bohaterem historycznej powieści Stefana M. Kuczyńskiego pt. „Zawisza Czarny”. Jego postać występuje także w Trylogii husyckiej Andrzeja Sapkowskiego, „Krzyżakach” Henryka Sienkiewicza oraz u Dariusza Domagalskiego w jego cyklu krzyżackim.

17. Jego imieniem został nazwany trzymasztowy żaglowiec wybudowany w Szwecji, a następnie kupiony przez Związek Harcerstwa Polskiego w roku 1934 i przebudowany na szkolny statek. Do 1939 roku statek ten pływał po Morzu Północnym i Bałtyku, później został przejęty przez Niemców.

18. Od syna Jana i wnuczki Barbary z Rożnowa wywodzą się potomkowie w linii prostej Zawiszy Czarnego. Wśród nich możemy odnaleźć księcia Bogusława Radziwiłła, znanego z „Potopu”, hetmana Stanisława Koniecpolskiego, a także mjr. Henryka „Hubala” Dobrzańskiego