20 interesujących ciekawostek o Stanie wojennym

Stan wojenny w Polsce wprowadzony został w roku 1981. Nielegalnie wprowadzony, dwuletni stan wyjątkowy odcisnął ogromne piętno na gospodarce kraju i moralach narodu. Czas ten był wyjątkowo ciężki dla mieszkańców: pełen zakazów i nakazów, z wprowadzoną godziną policyjną i cenzurą, a także z głodem, biedą i ubóstwem.

Przedstawiamy 20 ciekawostek i faktów, dotyczących życia w stanie wojennym w Polsce:

1. Za najbardziej tragiczne wydarzenie podczas trwania stanu wojennego w Polsce uznaje się strajk robotników w Kopalni Węgla Kamiennego „Wujek” w Katowicach. Miało ono miejsce 16 grudnia 1981 roku, a podczas prób stłumienia strajku przez milicję zginęło 9 robotników, a kolejnych 23 zostało rannych.

2. Stan wojenny w 1981 roku został wprowadzony niekonstytucyjnie. Uchwaliła go niejednomyślnie Rada Państwa, a sam wniosek został wydany przez Wojskową Radę Ocalenia Narodowego, czyli organ tymczasowy, który działał wbrew Konstytucji Rzeczpospolitej.

3. Stan wojenny został zawieszony rok po jego wprowadzeniu (31 grudnia 1982 roku), a całkowicie zniesiony dopiero w lipcu 1983 roku.

4. Szacuje się, że łącznie milicja zabiła około 40 osób podczas prób tłumienia strajków i zorganizowanych spotkań ludności cywilnej.

5. Stan wojenny został wprowadzony przez komunistów, którzy obawiali się powstawania kolejnych zrzeszeń demokratycznych. Ludność, która była zmęczona i zniesmaczona sytuacją polityczną państwa i ogromnym wpływem radzieckim na kraj, coraz częściej organizowała różnego rodzaju strajki.

6. W pierwszym dniu wprowadzenia stanu nadzwyczajnego (13 grudnia 1981 roku) na drogi polskich miast wjechało 1750 czołgów, 500 pojazdów piechoty bojowej, 1400 wozów opancerzonych i około 9 tysięcy samochodów milicyjnych. W akcjach aresztowań opozycji wzięło udział około 100 tysięcy funkcjonariuszy i żołnierzy.

7. Podczas pierwszych godzin po wprowadzeniu stanu wojennego doszło do ogromnej akcji „Azalia”, która miała na celu szeroko pojętą propagandę telewizyjną i zablokowanie transmisji wolnych mediów.

8. Wiele osób do dziś pamięta słynne wystąpienie generała Wojciecha Jaruzelskiego. Apel nadany został o 6 rano 13 grudnia 1981 roku w Telewizji Polskiej i w stacjach radiowych, które prowadziły transmisje na terenie całego kraju.

9. Oficjalnie stan wojenny wprowadzony został przez bardzo złą sytuację gospodarczą w kraju. Władze utrzymywały, że istnieje duże zagrożenie energetyczne (braki w dostawach prądu) podczas najzimniejszych miesięcy, a także zagrożenie klęską głodową, przez kurczące się zapasy pożywienia.

10. Jednym z ograniczeń wprowadzonych podczas stanu wojennego była tzw. godzina milicyjna. Ludność cywilna nie mogła poruszać się w miejscach publicznych pomiędzy godzinami 22 i 6. Czas godziny milicyjnej został następnie skrócony (od 23:00 do 5:00).

11. Jeszcze w grudniu tego samego roku odbyło się wiele protestów i strajków, których organizatorem była „Solidarność”. Do największych akcji protestacyjnych doszło m.in. w Stoczni Gdańskiej, w lublińskiej Fabryce Samochodów Ciężarowych i Stoczni im. Wareńskiego w Szczecinie.

12. Za największy strajk w czasie trwania całego stanu wojennego uznaje się protest, który odbył się w Gdańsku w dniach od 16 do 17 grudnia 1981 roku. Strajkowało tam około 100 tysięcy osób, a w trakcie wielogodzinnego protestu doszło do krwawych starć z oddziałami ZOMO, podczas których rannych zostało ponad 300 robotników.

13. Samo ZOMO – Zmotoryzowane Odwody Milicji Obywatelskiej – działały aż do 1989 roku, kiedy to zostały oficjalnie rozwiązane.

14. Popularną praktyką władz radzieckich były aresztowania. Szacuje się, że łącznie w trakcie trwania stanu wojennego w Polsce, do więzień trafiło około 10 tysięcy osób. Już sam pierwszy tydzień po wprowadzeniu stanu nadzwyczajnego skutkował 5 tysiącami aresztowań działaczy opozycyjnych.

15. Wprowadzenie stanu wojennego nie tylko nie rozwiązało trudnej sytuacji w kraju, ale jeszcze bardziej pogłębiło gospodarczą zapaść Polski. Już po kilku miesiącach odnotowywano ogromne podwyżki cen jedzenia, paliwa i opału.

16. Wprowadzenie stanu wyjątkowego odbiło się na codziennym życiu obywateli kraju. Znacząco ograniczono ich dostęp do mediów i wydarzeń kulturalnych, zamknięto wiele instytucji i placówek (m.in. biblioteki, teatry) i wprowadzono ścisłą cenzurę. Utrudniony był również dostęp do pozyskiwania rzetelnej, obiektywnej wiedzy i edukacji.

17. Podczas stanu wojennego, z powodów pogarszających się warunków żywieniowych, na nowo wprowadzono system kartkowy. Jednak z przeciwieństwie do poprzednich lat, na sklepowych półkach brakowało nawet podstawowych towarów, w szczególności produkcji zagranicznej.

18. Ciekawostką jest, że w 1982 roku wprowadzono również utrudnienia w dostępie do alkoholu. Według ówczesnych przepisów zakazana była sprzedaż napojów alkoholowych w godzinach od 6 do 13, co miało pomóc w walce z coraz większym alkoholizmem społeczeństwa.

19. Mimo ogromnych utrudnień i oficjalnych zakazów, społeczeństwo znajdowało swoje sposoby na pozyskiwanie towarów, edukację, a nawet uzyskanie dostępu do wiedzy i edukacji. Kwitł handel czarnorynkowy i wymienny, powstawały „podziemne” kluby, szkoły i teatry, a nawet dochodziło do imprez i wydarzeń, które skrzętnie ukrywane były przez urzędnikami państwowymi.

20. Dziś historycy uznają wprowadzenie stanu wojennego przez generała Wojciecha Jaruzelskiego za zamach stanu, czyli za działania na niekorzyść państwa i zamieszkujących go obywateli.