101 Interesujących Ciekawostek o Pitagorasie

Pitagoras pełnił wiele ról, które na pozór trudno ze sobą pogodzić. Był matematykiem, filozofem, ale także mistykiem. Największą sławę przyniosło mu wymyślenie (czy raczej tylko udowodnienie) jednego z twierdzeń matematycznych, które nazwano twierdzeniem Pitagorasa, by uhonorować jego pracę.

Na jaki obraz człowieka może składać się ten „mix” zajęć – od matematyki zaczynając, na mistyce kończąc? Chociaż sam Pitagoras miał twierdzić, że charakter jego osobowości oraz życia najlepiej oddaje stwierdzenie „nic w nadmiarze; to po bliższym przyjrzeniu jego postaci okazuje się, że życie tego myśliciela jest trochę bardziej ekscentryczne, niż to, co sugerować mogłoby to – użyte przez samego Pitagorasa – stwierdzenie.

1. Pitagoras przyszedł na świat Grecji (miejscu – „matce” europejskiej filozofii) około roku 572 p. n.e.

2. Pitagorasowi nie odpowiadała jednak sytuacja polityczna w Grecji, szybko więc przeprowadził się od do Włoszech.

3. Założony przez niego związek pitagorejski miał swoją siedzibę w Krotonie, w Italii.

4. Jego praca przyczyniła się nie tylko do rozwoju matematyki, ale także astronomii.

5. Chociaż treść twierdzenia Pitagorasa była wcześniej znana w Babilonii, to jednak właśnie Pitagoras był w Europie tym, kto przeprowadził dowód tego twierdzenia.

6. Namysł Pitagorasa nad matematyką rozwiną, poza samą matematyką i astronomią, także muzykę.

7. Pitagoras jak i pitagorejczycy sądzili, że „wszystko jest liczbą” i to przy pomocy liczb próbowali tłumaczyć otaczającą ich rzeczywistość. Teoria liczb była dla pitagorejczyków podstawą teorii życia.

8. Pitagorejczycy byli wyznawcami szkoły filozoficzno-religijnej założonej przez Pitagorasa. Ich pracami inspirował się między innymi Platon, który jednak potem odnalazł swoją własną filozoficzną drogę.

9. Pitagoras przejawiał talent do nauk już jako dziecko, co miało być powodem odesłania do z domu do miejsc, które mogły zapewnić temu przyszłemu myślicielowi odpowiednią edukację.

10. Pitagoras miał ponoć rodzeństwo – dwóch starszych braci, Eunostosa i Tyrrenosa.

11. Był on ponoć wegetarianinem. Cechować go miała ogromna niechęć do zabijania wszelkich istot żywych. Niechęć ta miała być tak silna, że Pitagoras nie tylko nie spożywał zwierząt, ale też trzymał się z daleka od myśliwych i kucharzy.

12. Pitagorasa fascynował Egipt i nauka egipskich kapłanów.

13. Myślicielowi temu nie były obce trudne warunki życia. Przeciwnie, surowe warunki cieszyły go. Miał on przysposobić nieco jedną z grot na obrzeżach miasta do nauczania i spędzać tam godziny na debatach z przyjaciółmi.

14. Nie znosił on tyranii, jako sposobu rządzenia, dlatego też opuścił Grecję.

15. Generalnie podróże nie były temu myślicielowi obce – udał się on do Egiptu, a także pobierał ponoć nauki u Arabów, Chaldejczyków i Hebrajczyków.

16. Przebywając w Egipcie Pitagoras wkradł się w łaski egipskich kapłanów i mógł aktywie uczestniczyć w odprawianych przez nich rytuałach, chociaż ich religia w żaden sposób nie była zgodna z religią Pitagorasa.

17. Największą część swojej mądrości Pitagoras zdobył dzięki podróżom i wędrówkom.

18. Pitagoras interesować miał się naukami zbliżonymi do psychologii. Zaprzyjaźnianie się z nim było długotrwałym procesem, bo myśliciel ten chciał poznać naturę człowieka, z którym się przyjaźni.

19. Poglądy Pitagorasa stały w opozycji do poglądów żyjących w czasach tego filozofa Greków.

20. Niektórym z członków pitagorejskiej grupy filozoficzno-religijnej Pitagoras wydawał się jakiegoś rodzaju mesjaszem czy bogiem. Czczono go i przejawiano do niego wręcz religijny stosunek.

21. Ponoć odmienny od większości Pitagoras tak samo często jak podziw, budził wśród ludzi zazdrość.

22. Chociaż Pitagoras przeciwny był tyranii, sam o tyranię (w ramach grupy pitagorejskiej) był oskarżany.

23. Siedzibę Pitagorasa podpalono z obawy przed politycznymi ambicjami tego myśliciela.

24. Pitagoras najprawdopodobniej żył dość długo. Jedne ze źródeł historycznych podają, że żył około lat 80, inne natomiast, że osiągnął nawet wiek stu lat.

25. Pitagoras nie dzielił się chętnie swoją mądrością – część jego nauk przeznaczona była tylko dla „wtajemniczonych”.

26. Pitagoras sądził, że przesyt i rozrzutność mogą być przyczyną upadku państw, których obywatele zachowują się w ten sposób.

27. Pitagorasowi nie obce było podróżowanie nie tylko po wiedzę, ale też w celu odbywania mistycznych rytuałów. Jednej z takich praktyk poddał się ponoć w Krotonie, we Włoszech.

28. Nauczał tak chłopców jak i kobiety. Chętnie uczył ludzi młodych.

29. Słuchacze jego wykładów byli objęci „nakazem milczenia” nie mogąc mówić o tym, co usłyszeli.

30. Nauki Pitagorasa były tak popularne wśród pań, że powstało całe osobne zgromadzenie kobiet, które uczestniczyło w wykładach tego myśliciela.

31. Według niektórych Pitagorasa można nazwać „pierwszym matematykiem”.

32. Nie zachowały się żadne dokumenty napisane przez Pitagorasa.

33. To wizyta w Egipcie miała ponoć nakłonić Pitagorasa do stylu życia sprzecznego z filozofią Greków. Myśliciel ten cenił umiar i czystość, Grecy zazwyczaj przeciwnie.

34. Kiedy król Persji podbił Egipt Pitagorasa porwano, i – co jednych może dziwić, inni uznają to za oczywistość – wykształcono i wtajemniczono w perskie rytuały.

35. To Babilończycy pozwolili ponoć wspiąć się na „szczyty wiedzy matematycznej”.

36. Szkoła Pitagorasa nosiła nazwę „Półokrąg”.

37. Filozofowie, którzy uczyli się w tej szkole nazywani byli mathematikoi.

38. Ich życie przypominało sposób życia zakonników – nie posiadali oni prywatnej własności, byli wegetarianami i prowadzili iście spartański styl życia.

39. Filozofia przynieść miała pitagorejczykom nie tylko mądrość, ale także duchowe oczyszczenie.

40. Matematyka związana była w oczach pitagorejczyków z mistyką.

41. Nic nie było dla nich tak istotne, jak zachowanie lojalności wobec grupy i nie wywlekanie nauk Pitagorasa poza obręb szkoły.

42. Nauki Pitagorasa mogli poznawać także ludzie „z zewnątrz” szkoły – mieszkali oni w domach, prowadzili lżejszy tryb życia i nazywani byli akousmatics.

43. Dla akousmatics (uczniów spoza szkoły) dostępne były tylko wykłady dzienne.

44. Chociaż pitagorejczycy zajmowali się w dużej mierze naukami ścisłymi, nieobce były im dyskusje polityczne.

45. Jeden z członków bractwa Pitagorasa został ponoć utopiony za złamanie obowiązujących w szkole „ślubów milczenia”.

46. Co prawda szkoła Pitagorasa niosła w sobie potencjał dla wielu odkryć matematycznych, to istniało duże prawdopodobieństwo, że odkrycia te zostaną dosłownie pogrzebane wraz ze szkołą. „Śluby milczenia” nie czyniły wiedzy Pitagorasa ogólnodostępną.

47. Pitagoras w pieczarze poza miastem nie tylko nauczał, ale także żył przez jakiś czas.

48. Pitagorejczycy zafascynowani byli samym tylko myśleniem nad matematyką, niekoniecznie działaniem. Ten więc, kto postrzega szkołę pitagorejską jako pewnego rodzaju „centrum produkcji” coraz to nowych matematycznych twierdzeń czy wzorów, jest w błędzie.

49. Pitagoras sądził, że liczby mają osobowość – męską lub żeńską a także piękną lub brzydką.

50. Liczba 10 uważana była przez Pitagorasa za liczbę najlepszą. Zawierała w sobie 1 i 0, czyli symbol tak początku, jak i końca.

51. Pitagoras był pierwszym, który udowodnił, że gwiazda wieczorna i gwiazda poranna to ta sama planeta Wenus.

52. Wizja kosmosu, jaką podzielali pitagorejczycy była dość skomplikowana. Ziemia, centralnie położona, w ich ocenie otoczona była jedną z 5 foremnych figur, która z kolei otoczona jest przez krystaliczną sferę itd.

53. Planety, przyczepione do tych krystalicznych sfer, miały, obracając się, wytwarzać przyjemne, harmonijne wibracje.

54. Wibracje te nazywano „harmonią sfer”. Harmonii sfer większość osób nie słyszy, bo przyzwyczajona jest do tego dźwięku od urodzenia. Zdaniem pitagorejczyków jednak sam Pitagoras był w tym wypadku wyjątkiem i mógł harmonię sfer usłyszeć.

55. Pitagoras rozważał koncepcję wędrówki dusz. Fascynowało go także oddziaływanie na siebie przeciwieństw.

56. Trudno określić, czy Pitagoras był w większej mierze kimś na kształt naukowca, czy raczej bardziej przypominał mistyka.

57. Pitagorejczycy uważali mózg za siedzibę duszy.

58. Praktykom mistycznym Pitagoras nie tylko poddawał się, podróżując, ale też organizował on tego rodzaju obrzędy w swojej szkole.

59. Pitagorejczycy zlecali sobie wzajemnie „sekretne okultystyczne praktyki”.

60. Ponoć śmierć Pitagorasa spowodowana została odrzuceniem kandydatury jednego z chętnych do uczenia się w jego szkole – bogacza Kylona z Krotonu. Pitagorasa w wyniku tej odmowy stracono.

61. Pitagorejczycy byli niejednokrotnie prześladowani. Prześladowania rozpoczęły się w 460 r. p. n.e.

62. Nie wiadomo dokładnie, gdzie i kiedy zmarł Pitagoras.

63. Po śmierci Pitagorasa szkoła pitagorejska nie zakończyła od razu swojej działalności. Wręcz przeciwnie – szkołę rozszerzono, a pitagorejczycy podzieli się na kilka frakcji.

64. Podczas prześladowań w Krotonie zginęło około 60 pitagorejczyków.

65. Pitagorejczycy ratowali się uciekając, między innymi do Teb.

66. Pitagorejskie zgromadzenie związane było z orfizmem – nurtem religijnym rozpowszechnionym w Grecji od końca VI roku p. n.e. Orficy przestrzegali przed kryzysem moralności i pracowali na rzecz poprawy obyczajów.

67. Religijna funkcja związku pitagorejskiego miała polegać na nakierowaniu „wierzących” na nową, lepszą drogę życia.

68. Ogólnie rzecz ujmując, pitagorejczycy zainteresowani byli poszukiwaniem „natury rzeczywistości”. Temu głównemu zainteresowaniu podporządkowane były matematyka, astronomia czy filozofia.

69. W ramach struktury szkoły pitagorejskiej wyznaczyć można było badaczy, zajmujących się problemami rozwijającej się wówczas powoli nauki oraz akusmatyków – tych, którzy w pamięci przechowywali jedynie dogmaty religijno-etyczne.

70. Pitagorejczycy ponoć nie tylko debatowali o polityce, ale także byli w politykę czynnie zaangażowani, popierając konkretne osoby i ugrupowania.

71. W szkole pitagorejskiej praktyczny wymiar zajmowania się polityką dochodził do tego stopnia, że szkoła ta otwarta była na praktyczne kształcenie potencjalnych władców.

72. Ponoć większość pierwszych politycznych reformatorów w Grecji pobierała nauki w związku pitagorejskim.

73. W Krotonie postała nawet pitagorejska opozycja, mająca na celu hamować polityczne „zapędy” Pitagorejczyków.

74. Promowanie idei nieśmiertelnej duszy a także koncepcji „wędrówki dusz”, charakterystyczne dla Pitagorasa, także było dla Greków czymś nowym.

75. Dwie powyższe koncepcje były jednymi z najbardziej znanych w tamtych czasach pitagorejskich twierdzeń, bo reszta informacji nie przenikała do szerszej publiki z powodu „ślubów milczenia” pitagorejczyków.

76. Mniej czy bardziej otwarte wykłady Pitagorasa gromadziły tysiące odbiorców, którzy ponoć wybudowali mu coś na kształt audytorium, by mieć jakieś stałe, bezpieczne miejsce spotkań.

77. Pitagoras postrzegany był jako niebezpieczna osoba, bo zaszczepiał w miastach, do których podróżował „ducha wolności”, silnie wpływając na panujące w tych miastach nastroje polityczne.

78. Myśliciel ten miał też na swój sposób godzić zwaśnione miasta czy poróżnionych władców, bo przybywając po nauki do Pitagorasa przedstawiciele czy władcy tych miast musieli blisko siebie przebywać, w konsekwencji czego często się godzili.

79. Chociaż Pitagoras wprost stwierdzał, że „z państw należy wypędzać bunt”, sam był raczej prowokatorem, tym, kto bunt nie tłumi, a wznieca.

80. Niektórzy ze starożytnych darzyli go takim podziwem i kultem, że utrzymywali, iż słowa Pitagorasa potrafią zatrzymać przy nim nawet niektóre zwierzęta, przystając, zaciekawione słowami filozofa.

81. Pitagoras w oczach niektórych przyjął rolę kogoś na kształt „zaklinacza zwierząt”.

82. Jedna z legend głosi, że Pitagoras w niewielkim czasie oswoił napadającą na miasto, agresywną niedźwiedzicę, częstując ją plackiem i orzechami.

83. Pitagorasowi przypisywano też zdolność mówienia „językiem zwierząt”.

84. Niczym Jezus Pitagoras miał wpływać choćby na powodzenie połowów ryb.

85. Inna z opowieści głosi, że Pitagoras odezwał się do rzeki, którą podróżował wraz z przyjaciółmi, a rzeka odpowiedziała mu ludzkim głosem.

86. Pitagoras miał ponoć moc leczyć epidemie oraz wywoływać czy zatrzymywać katastrofy naturalne.

87. Był on w posiadaniu inkantacji, które uśmierzały cierpienia duszy i ciała.

88. Słyszenie „harmonii sfer” miało czynić z Pitagorasa pewnego rodzaju „eksperta” od harmonizowania świata.

89. Pitagoras był dla wielu Greków tym, kto posiadł „ponadludzką wiedzę”.

90. Myśliciel ten był ponoć niezwykle wyczulony na otaczający go świat i niewiele mogło umknąć jego uwadze.

91. Trudno było powiedzieć o Pitagorasie, że jest „wzrokowcem” czy „słuchowcem” – miał on posiadać zdolności widzenia, słyszenia i pojmowania przy pomocy wzroku i słuchu, w tak samo dobry sposób.

92. Pitagoras twierdził, że cokolwiek w życiu wybieramy, warto być w tym wyborze konsekwentnym. Jego zdaniem niełatwo iść przez życie kilkoma drogami jednocześnie.

93. Milczenie uważał za cenniejsze od mowy, twierdząc, że to co chcemy powiedzieć musi być czymś niezwykle istotnym, jeśli decydujemy się dla wypowiedzenia danego zdania przerwać ciszę.

94. Był on zwolennikiem godzenia się z nieprzyjaciółmi najszybciej jak to możliwe.

95. Sądził, że to najkrótsze i najbardziej jednoznaczne wypowiedzi (choćby „tak” i „nie”) wymagają od wypowiadającego największego zastanowienia.

96. Trudno powiedzieć, co z pitagorejskiej wiedzy zawdzięczamy samemu Pitagorasowi, a co jego uczniom.

97. W związku z tym, że trudno rozdzielić wpływy Pitagorasa od wpływów i dokonań jego uczniów, nie mówi się w kontekście tego nurtu nie o dokonaniach Pitagorasa i uczniów (oddzielnie), ale o ogólnej wiedzy, którą zawdzięczamy pitagoreizmowi.

98. Sam Pitagoras był ponoć skromny (a przynajmniej skromność cenił) sądząc, że do stania się ideałem można nieustannie dążyć, nigdy jednak nie jesteśmy w stanie w pełni tego ideału osiągnąć.

99. Sądził on, że muzyka ma ogromny wpływ na nasz nastrój i może motywować ludzi do dobrych czynów. Muzyka „ziemska” przypominała Pitagorasowi „harmonię sfer”, którą ponoć myśliciel ten słyszał.

100. Był on zwolennikiem słownego „minimalizmu” uważając, że wyrazić coś w wielu słowach nie jest sztuką. Sztuką jest powiedzieć dużo, w istocie mówiąc mało.

101. Uważał on, że warto pracować nad nawykami, bo złe nawyki źle wpływają na nasze zdolności intelektualne. Złe skłonności, zdaniem Pitagorasa, nie są przyjaciółkami rozumu.