14 interesujących ciekawostek o obiadach czwartkowych

Obiady były spotkaniami literacko-naukowymi, dla których inspiracją były paryskie salony literackie. Stanowiły kontynuację spotkań, które organizował w Pałacu Błękitnym Adam Czartoryski. Pojawiali się na nich wyłącznie mężczyźni.

1. Odbywały się w każdy czwartek od 1770 r. i potrafiły trwać nawet 3-4 godziny. Ich inicjatorem był król Stanisław August Poniatowski. W takim zebraniu brało zazwyczaj udział 10-12 różnych gości.

2. Najczęstszym miejscem, w jakim odbywały się obiady, był Zamek Królewski. Miały mieć miejsce ponoć w Sali Rady zwanej również Salą Jadalną. Latem biesiadnicy przenosili się do łazienek.

3. Podczas spotkań omawiano dzieła literackie i dyskutowano nad sztuką, ale też równocześnie zajmowano się ważnymi kwestiami politycznymi i ustalano konieczne do podjęcia kroki, a także pochylano się nad naukowymi odkryciami i teoriami.

4. Dla artystów, pisarzy i poetów spotkania były okazją do zaprezentowania swojego dorobku, zyskania rozgłosu, a nawet, co było wówczas niezwykle istotne, uzyskania mecenatu.

5. Nieoficjalnym organem prasowym obiadów czwartkowych był powstały w 1771 r. tygodnik „Zabawy przyjemne i pożyteczne”. Publikowane były w nim dzieła literackie, które pojawiały się podczas spotkań.

6. Utwory, które nie pojawiały się w wydaniach „Zabaw przyjemnych i pożytecznych” znajdowały swoje miejsca w tzw. literariach Stanisława Augusta Poniatowskiego. Część z nich pojawiła się w dwutomowym zbiorze „Z wieku Stanisława Augusta” z 1882 r., opracowanym przez S. Tomkiewicza.

7. Na obiadach czwartkowych została przedstawiona pierwsza redakcja „Myszeidy” Ignacego Krasickiego. Miało to miejsce w 1774 r. W 1780 r. pisarz zaprezentował biesiadnikom „Wojnę chocimską”, a także manuskrypt „Zbioru potrzebniejszych wiadomości”, jednej z pierwszych polskich encyklopedii.

8. Historia obiadów czwartkowych zakończyła się w 1777 r. Co ciekawe, organizował on również obiady środowe, na których bywali ponoć malarze i architekci.

9. Za część biesiadną odpowiedzialny był kuchmistrz Paul Tremo, którego nazywano „pierwszym kuchmistrzem w Europie”. Jadano dania kuchni francuskiej i polskiej. Wśród serwowanych potraw znajdowały się m.in. szczupak na białym winie, jarząbki nadziewane słoniną, rosół z jarząbków, cietrzewie z buraczkami, głuszce z czerwoną kapustą.

10. Wśród napoi królowały wina hiszpańskie. Król miał podobno spożywać tylko wodę, by w ten sposób podkreślić swoją niechęć do narodowej przywary Polaków w niepohamowanym spożywaniu alkoholu.

11. Jedna z anegdot głosi, że znakiem do zakończenia obiadu było wniesienie tacy z trzema śliwkami i kopertą z napisem „Au Roi” czyli „Do Króla”, która wewnątrz była pusta. Biesiadnicy jednak dokładnie wiedzieli, że należy zacząć zbierać się do odejścia.

12. Ponoć śliwki, które wnoszono na zakończenie spotkania, miały być zawsze świeże. Królewski ogrodnik budził więc ogromny podziw wśród gości, potrafiąc zapewnić świeże śliwki nawet w porze zimowej.

13. Wśród bardziej znamienitych gości bywających u króla można wymienić Franciszka Bohomolca, Hugo Kołłątaja, Ignacego Krasickiego, Adama Naruszewicza, Andrzeja Ignacego Ogińskiego, Grzegorza Piramowicza, Ignacego Potockiego, Stanisława Trembeckiego, Karola Wyrwicza, a także Adama Czartoryskiego, Józefa Wybickiego i Andrzeja Zamoyskiego.

14. Na gruncie obiadów czwartkowych Stanisława Augusta Poniatowskiego wyrosły odbywające się w XIX w. obiady czwartkowe u Wincentego Krasińskiego.