Interesujące ciekawostki o Kaszubach

Kaszubski Lud to mocno z Bogiem związana społeczność. Do ciekawostek zaliczyć należy to, że pomimo dużej religijności, jest w tej społeczności dużo opowieści o duchach i różnych demonicznych siłach, które są bardzo mocno osadzone we współczesnych opowieściach. Poznaj zaskakujące informacje i fakty o Kaszubach.

Kaszubskie legendy

„A z tego co zostało Pan Bóg stworzył Kaszuby”.

Mogla by to być najprostsza legenda o powstaniu Kaszub. Rozwijając tą historię trzeba wrócić do czasów stworzenia Ziemi.

Pan Bóg tworząc ziemski świat usiadł aby odpocząć. Odpoczywając zorientował się, że zostało mu trochę „surowca”. Trochę gór, trochę rzek, trochę jezior, trochę morza, trochę pól, łąk i lasów. Trzymając w ręku trochę tego wszystkiego z czego przez sześć dni tworzył ziemski krajobraz, zerknął na swoje dzieło i dostrzegł mały zakątek, który był zupełnie pusty i tam posłał to wszystko co mu pozostało. I właśnie na tym miejscu powstały Kaszuby.

Kaszuby – ciekawostki o duchach upiorach i innych atrakcjach

Inna legenda opowiada o tym, jak to Pan Bóg tworząc świat, zwołał do siebie wszystkie Anioły, które ustanowione zostały przez niego na opiekunów poszczególnych części Ziemi. Aniołowie zachwyceni jego dziełem, dziękowali za wszystko co stworzył. Tylko jeden Anioło o imieniu Kaszub był smutny i nic nie mówił. Pan Bóg zapytał go dlaczego jako jedyny nic nie mówi i za nic nie dziękuje.

Anioł Kaszub odpowiedział, że jako jedyny dostał goły kawałek ziemi, na której nic nie ma. Na to Pan Bóg dał mu woreczek ze złotym piaskiem, który mu pozostał po dziele stworzenia i kazał mu udać się na ów pusty kawałek Ziemi i tam rozsypać zawartość woreczka.

Anioł Kaszub wykonał wolę swojego szefa i w ten sposób powstały Kaszuby, przyjmując swą nazwę od jego imienia.

Kiedy dziś podróże się po Kaszubach dostrzec można wszystko to o czym opowiadają legendy. Kaszuby to kraina gór, rzek, jezior, morskiego wybrzeża, pól, łąk i lasów.

Kaszubskie duszki i duchy w ludowych przekazach.

„Poczuj Kaszubskiego Duch” – jest to specjalnie przygotowana trasa z 13 przystankami. Na przystankach znajdują się drewniane rzeźby wysokie na 3 metry, dzieło Jana Redźko, towarzyszą im tablice informacyjne z opisem. Trasa liczy około 60 kilometrów.

Przystanki:

1. Smażyno – rzeźba Borowa Cotka – duch borów, staruszka opiekunka leśnych zwierząt, w krzak jałowca zamienia osoby niszczące lasy.

2. Pobłocie – rzeźba Szemicha – leśny duch, panuje nad ciszą i szumem leśnych drzew, śpiewa swoje pieśni drzewom i zwierzętom.

3. Lewino – rzeźba Pikona – demon zła i gnębienia ludzi, zawiadują nim czarownice.

4. Lewinko – rzeźba Purtka – psotnik, demon kłótni, ciągnie za sobą smród.

5. Strzepcz – – rzeźba Grzeni – duch snu i marzeń sennych wszystkich stworzeń.

6. Miłoszewo – rzeźba Damka – osobliwy duch sprawujący władzę nad milczkami, odludkami i ludźmi bez poczucia humoru.

7. Tłuczewo – rzeźba Pólnicy – dogląda rosnących roślin, postać pięknej dziewczyny, mężczyzna kiedy ją zobaczy z czasem umierał z tęsknoty.

8. Osiek – rzeźba Jablóna – opiekun sadów i ogrodów, władca pokusy, zsyłając ją na ludzi, wiedzie ich po cudze owoce.

9. Kętrzyno – rzeźba Wekrekusa – duch niepowodzeń, opiekun samotników.

10. Linia – rzeźba Retnika – złośliwy demon czarujący instrumenty i muzyków.

11. Zakrzewo – rzeźba Jigrzana – swawolnik, duch tańca i zabawy, patron święta Sobótki oraz Słońca, światła i ognia.

12. Niepoczołowice – rzeźba Neczki – władca wirów wodnych i prądów wodnych, kaszubski wodnik, mieszkaniec wód.

13. Kobylasz-Potęgowo – rzeźba Lubiczki – opiekuńczy duch nad miłością i stosunków między dwoma osobami.

Trupia ekipa

1. Wieszczy – niebezpieczny dla żywych, pogrzebany, wstając z grobu wspinał się na najwyższą budowlę w okolicy i przeraźliwie krzyczał lub bił w dzwony. Jego odgłosy zapowiadały nieszczęście.

2. Łopi, czyli upiór – chodził od domu do domu a kto usłyszał jego głos umierał.
Był to groźny upiór bo nie zabierał pojedynczo tylko całymi grupami.

3. Mora – zmora dusicielka, jedyna kobieta wśród upiorów. Przyjmowała postać, kota, psa, białej myszy, źdźbła trawy a nawet koła toczącego się środkiem drogi. Kogo dopadła siadała mu na piersi i podduszała. Wierzono, że nie oszczędzała zwierząt. Mora nie zabijała a podduszanie było jedynie jej zabawą.

Inne duchy Kaszubskich stron

1. Borówc – duch borów i lasów, pomagał dzieciom w zbiorze runa leśnego, zbłąkane dzieci wyprowadzał z lasów. Niebezpieczny przeciwnik dla myśliwych i innych niszczycieli leśnych. Dobrym ludziom objawiał się w postaci staruszka z wiązką suchych gałęzi na plecach’

2. Hermus – zły duch jadu i trucizny, opiekun wszystkich jadowitych stworzeń i roślin. Poznać go najłatwiej po tym, że sepleni i nie wymawia szeleszczących spółgłosek zamieniając je na syczenie, a jest to efektem częstego przebywania w towarzystwie węży.

3. Mumócz – zły duch wodny, sprawca topielców. Jeziora, rzeki, bagna, błota to jego środowisko. Często przybiera postać potężnej żaby. Wodzi ludzi na zgubę w wodnych odchłaniach.

4. Stolemy – legendarne olbrzymy i siłacze, niebezpieczni i okrutni dla ludzi, choć są i przeciwne poglądy, które mówią o dobroci wobec ludzi. Niewątpliwie dzięki swoim olbrzymim rozmiarom mieli wpływ na ukształtowanie terenu. Chcąc usiąść i odpocząć potrzebowali dużych głazów aby na nich spocząć, Jeśli nie było głazów usypywali górki z piasku. I to właśnie Stolemom Kaszuby bogate są w duże głazy i liczne pagórki.

Kaszubskie opowieści pełne są niesamowitych istot, upiorów i duchów. Ciekawe jest to, że Kaszubi to ludzie bardzo religijni, a w ich wielu obyczajach doszukać się można licznych pogańskich śladów.
Te wszystkie opowieści i legendy, wzbogacone i urozmaicone duchami, duszkami i innymi upiorami nadają Kaszubom tajemniczości.

Czas pożegnać się z duchami, duszkami i wszelkiej maści niesamowitymi opowieściami, których na Kaszubach są niezliczone ilości i zapoznać się z innymi walorami tej krainy.

Szwajcaria Kaszubska

Uznawana za jeden z najpiękniejszych rejonów Polski. Znaleźć tu można bardzo malownicze jeziorka otoczone większymi i mniejszymi pagórkami. Lasy to następny element nadający tym miejscom uroku i tajemniczości.

Kilka faktów i ciekawostek z terenu Szwajcarii Kaszubskiej

1. Kartuzy – jedyne miasto Szwajcarii Kaszubskiej.

2. Wieżyca – najwyższe wzniesienie 329 m n. p.m. , zarazem najwyższe wzniesienie Niżu Polskiego.

3. Radunia, Wierzyca, Łeba, Słupia – główne rzeki.

4. Około 1000– tyle jezior i zbiorników wodnych jest na terenie Szwajcarii Kaszubskiej

5. Chmielno – zwane kaszubskim Saint Tropez, duża wieś letniskowa.

6. Szymbark – duża wieś, wieża widokowa na Wierzycy wysokość 35 m

Centrum Edukacji i Promocji Regionu w Szymbarku

Jedyny taki ośrodek w Polsce, stworzony z inicjatywy prywatnej osoby. Na jego terenie znajdują się tematycznie ułożone miejsca skupiające różne eksponaty historyczne i stworzone współcześnie.

Tematyka w swej różnorodności skupiona jest wokół Kaszub i Kaszubów.

Kaszuby

– replika typowego dla rejonu dworu szlacheckiego
– replika kościoła typowego dla Kaszubach
– dom Kaszubów z Kanady – nawiązanie do emigracji Kaszubów do Ameryki
– piekarnia kaszubska – pozwala poznać tajniki wypieku chleba

Historia

– dom Sybiraka – oryginalny 240-sto letni drewniany dom, pokazujący jak wyglądała egzystencja zesłańców syberyjskich
– rampa kolejowa wraz z wagonami i parowozem obrazująca jak toczyły się losy zesłańców
– replika bunkra Tajnej Organizacji Wojskowej Gryf Pomorski, zwiedzanie połączone z realistyczną inscenizacją nalotu bombowego
– pomnik Niedźwiedzia Wojtka, żywej maskotki wojsk gen. Andersa, Wojtek dosłużył się stopnia kaprala

Inne ekspozycje

– najdłuższa deska świata długości 46, 53, wycięta ze 120 letniej sosny
– największy koncertujący fortepian świata o długości 6 m. i szerokości 2, 52 m. ważący 1, 8 tony
– Muzeum Tabaki – nawiązuje do tradycji, ekspozycja tabakierek
– dom do góry nogami – jedyne miejsce, w którym można chodząc po suficie mieć podłogę na głową
– Kaszubski Świat Bajek – doskonałe miejsce dla dzieci pokazujące wybrane elementy z różnych bajek w formie materialnej
– Muzeum Ciesielstwa – prezentuje między innymi sztukę ciesielstwa w ramach stałej ekspozycji drewnianych domów
– Kaszubska Korona – browar w którym można obserwować proces produkcji piwa

Kaszubski Park Krajobrazowy

Utworzony w 1983 roku obejmuje obszar 33. 202 hektarów, dla ochrony typowego krajobrazu pojezierzy w centralnej części Pojezierza Kaszubskiego.

Na jego terenie znajdują się 42 zatwierdzone pomniki przyrody:

– 32 pojedyncze drzewa i grupy drzew
– 10 głazów narzutowych

Rezerwaty przyrody na terenie Parku

– Lubygość – rezerwat krajobrazowy położony w gminie Kartuzy
– Jezioro Turzycowe – rezerwat florystyczny na terenie gminy Sierakowice i Kartuzy
– Kurze Grzędy – rezerwat faunistyczny na terenie gminy Sierakowice i Kartuzy
– Leśne Oczko – rezerwat torfowiskowy na terenie gminy Kartuzy
– Ostrzycki Las – leśny rezerwat na brzegu jeziora Ostrzyckiego
– Staniszewskie Błoto – rezerwat leśno-torfowiskowy w Lasach Mirachowskich
– Staniszewskie Zdroje – krajobrazowy rezerwat przyrody w Lasach Mirachowskich
– Szczelina Lechicka – leśny rezerwat nad brzegami jezior Konecko i Potęgowskie
– Żurawie Błota – torfowiska na skraju Lasów Mirachowskich
– Żurawie Chrusty – torfowiska w pobliżu wsi Mojuszewska Huta

Haft Kaszubski

Historia haftu kaszubskiego sięga odległych wieków, zapoczątkowana w żeńskich zakonach norbertanek i benedyktynek. Głównym elementem zdobniczym są motywy kwiatowe w ściśle określonych kolorach.

Kolory Haftu Kaszubskiego

7 kolorów stanowi podstawę Haftu Kaszubskiego i każdy z nich ma przypisaną swoją własna symbolikę:

– chabrowy – odzwierciedla jeziora
– niebieski – to niebo nad Kaszubami
– granatowy – to odniesienie do głębin morskich
– żółty – odpowiada łanom zbóż
– zielony – to odniesienie do lasów
– czerwony – symbolika krwi
– czarny – to kaszubska ziemia na polu

Haft Kaszubski opiera się na symbolice roślinnej, głównymi elementami są bratki, chabry, dzwonki, goździki, lilie, niezapominajki, róże, tulipany. Wszystkie elementy są pieczołowicie i dokładnie odwzorowywane.

Wyróżnia się kilka szkół haftu w zależności od rejonu Kaszub.

– szkoła żukowska – uznawana za najstarszą
– szkoła wdzydzka
– szkoła pucka
– szkoła wejherowska
– szkoła tucholska
– szkoła borowiacka

Stroje ludowe

1. Strój męski – biała koszula, kamizelka na wierz ciemnoniebieski długi kabat bez rękawów, na głowie czarny kapelusz z czerwoną wstążką, spodnie sztruksowe lub płócienne wpuszczane w skórzane wysokie buty.
2. Strój kobiety – koszula a na nią serdak, haftowany złotą lub srebrną nicią, na głowę czepiec haftowany złotogłowiem, spódnice mogą być czerwone, zielone, granatowe, brązowe, pod spódnice halka, spódnice okrywa fartuch z haftem kaszubskim, dół spódnicy zdobiły naszyte dwa czarne pasy, pod tym pantalony, zakładano także białe pończochy, na nogi skórzane buty na obcasie.

Tabaka

Typowy Kaszub zażywa tabakę, jest to sproszkowany tytoń przechowywany w specjalnie do tego przeznaczonych tabakierach, bardzo często wykonanych ze zwierzęcych rogów. Tabaka i jej zażywanie to typowy kaszubski zwyczaj rzadko spotykany w innych rejonach Polski.

Rogarstwo

Tabakiery stanowią nierozerwalny element kultury kaszubskiej. Rogarstwo czyli sztuka wykonywania tabakier. Główny materiał na tabakiery to rogi bydlęce w różnych kolorach z charakterystycznym zakrzywionym dzióbkiem.

Kaszubi

Grupa ludności zamieszkująca Pomorze Gdańskie i wschodnią część Pomorza Zachodniego. Według spisów określa się ich populację na 240. 000 osób, głównie wyznania katolickiego i ewangelickiego.

Język kaszubski

Uznaje się go za odrębny lub jako dialekt języka polskiego. Zgodnie z prawem język kaszubski jest w Polsce językiem regionalnym, uprawnia do stosowania w urzędach gminy na równi z językiem z polskim. Jest jedyną pozostałością dialektów pomorskich.

Ze względu na duże zróżnicowanie dzieli się go na zespoły gwarowe:

– gwara północno – kaszubska
– gwara środkowo – kaszubska
– gwara południowo – kaszubska

Zamki, Pałace, Dwory na Kaszubach

Burzliwa historia Kaszub odcisnęła piętno nie tylko na mieszkańcach ale także na budowlach. Dziś pieczołowicie odbudowywane i rekonstruowane powracają do swojej świetności,

Oto kilka przykładów miejsc wartych odwiedzenia

1. Zamek w Krokowej – siedziba rodu von Krockow pochodzi z XIV wieku dziś w zamku mieści się hotel i restauracja

2. Zamek Jana III Sobieskiego w Rzucewie – wielokrotnie zmieniająca właścicieli posiadłość, w której według zapisów gościł Jan III Sobieski. Dziś obiekt restauracyjno hotelowy.

3. Pałac w Godętowie – powstały na przełomie XVIII i XIX wieku dziś mieści się tu hotel i restauracja

4. Dwór w Bychowie – powstały w XIX wieku dziś obiekt hotelowo-restauracyjny z licznymi atrakcjami, znajduje się tu mini zoo.

5. Pałac Przebendowskich w Wejherowie – pochodzi z przełomu XVIII i XIX wieku dziś mieści się tu Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej.

6. Pałac Wieniawa w Rekowie – rok powstania 1871, dziś mieści się tu hotel

7. Zamek Krzyżacki w Kiszewie- ruiny XIII wiecznego najstarszego średniego zamku krzyżackiego, dziś w rękach prywatnych.

8. Zamek w Bytowie – pochodzący z XIII wieku, wybudowany po zakupie ziemi bytowskiej przez Krzyżaków. Mieści się tu Muzeum Zachodniokaszubskie, hotel, restauracja i biblioteka.

9. Zamek w Człuchowie – budowę ukończono w 1365 roku, obecnie służy jako obiekt kulturalno-rozrywkowy.

10. Lęborski Zamek – powstał w 1343 roku dziś jedynie pozostałości w których mieści się Sąd Rejonowy w Lęborku

11. Zamek w Czarnem – powstał w latach 1396-1402, z pierwotnego zamku zachowało się kilka fragmentów.

Kaszubski Park Etnograficzny

Wdzydze miejscowość turystyczne położona nad brzegiem jeziora Gołuń. Na jej terenie znajduje się najstarszy skansen w Polsce – Kaszubski Park Etnograficzny. Założony został w 1906 roku przez nauczyciela Izydora Gulgowskiego i jego małżonkę Teodorę. Na jego terenie zgromadzono ponad 50 obiektów architektury ludowej z obszarów Kaszub i Kociewia.

Muzeum Hymnu Narodowego

Niedaleko Kościerzyny w miejscowości Będomino znajduje się dworek w którym mieszkał Józef Wybicki, twórca hymnu narodowego. To właśnie tam utworzono muzeum związane z jego życiem.

Herb i Flaga Kaszub

Herbem Kaszubów jest czarny gryf w złotym polu. To mityczne zwierze przedstawiane jest jako twór z głową, szyją i szponami orła oraz tułowiem i ogonem lwa. W dawnych czasach gryf był symbolem przebiegłości, zręczności i siły.
Obecnie czarny gryf na złotym polu jest herbem województwa pomorskiego.

Flaga kaszubska ma barwy odherbowe – u góry czarny pas na dole złoty.

Stolica Kaszub

Od dawna toczy się spór, które z miast najbardziej zasługuje na miano stolicy Kaszub. Większość środowisk uznaje prymat Gdańska. O tym jak wiele emocji wywołuje sprawa stolicy zaświadcza krótki humorystyczny wiersz Maryli Wolskiej

Siedem miast od dawna
Kłóci się ze sobą,
Które to jest z nich Wszech Kaszub głową:
Gdańsk – miasto liczne,
Kartuzy śliczne,
Święte Wejherowo,
Lębork, Bytowo,
Cna Kościerzyna
I Puck – perzyna.

Kaszuby i Kaszubi ich życie, dawne wierzenia i zwyczaje, często baśniowe i okrutne mogą stanowić kanwę do wielu opracowań naukowych jak i innej natury poznawczej. Niewątpliwie jest to kraina, którą warto poznać i zaznajomić się z nią bezpośrednio odwiedzając, wiele różnych miejsc wsłuchując się w opowieści mieszkańców.