14 intrygujących ciekawostek o Karaimi

Karaimi są najmniejszą mniejszością etniczną zamieszkującą w Polsce. Podczas narodowego spisu powszechnego w 2011 r. taką przynależność etniczną zadeklarowało 313 obywateli polskich.

Co warto o nich wiedzieć ? Zobacz zbiór ciekawostek.

1. Do X w. Karaimi mieli zamieszkiwać przede wszystkim tereny dzisiejszego Iraku, Iranu i Izraela. Później zaczęli się osiedlać również w Bizancjum, Kairze, na terenach tureckich i na Krymie.

2. W XIII w. Karaimi krymscy zaczęli się osiedlać na północ i północny zachód od Krymu. Początkowo zamieszkali na ziemiach księstwa halicko-wołyńskiego, w okolicach Łucka, Halicza i Lwowa.

3. Na Litwę miał ich ponoć sprowadzić na przełomie XIII i XIV w. sam wielki książę litewski Witold. Mieli pełnić funkcję ochrony osobistej księcia, a także być strażnikami jego siedziby w Trokach i warowni granicznych.

4. W Polsce Karaimi pojawili się po II wojnie światowej. Zostali przesiedleni w ramach akcji repatriacyjnej prowadzonej na Kresach Wschodnich. Ich najważniejszą organizacją na terenie Polski jest Związek Karaimów Polskich.

5. Związek Karaimów Polskich wydaje od 1989 r. czasopismo „Awazymyz” czyli „Nasz głos”. Obecnie jest to kwartalnik, który porusza tematykę historii, kultury oraz życia codziennego społeczności karaimskiej.

6. Język karaimski należy do kipczackiej podgrupy języków tureckich. Ma odmianę wschodnią (krymską) i zachodnią (polską), w której wyróżnia się dwa dialekty, trocki używany na Litwie oraz południowy, zwany też łucko-halickim, używany w Zachodniej Ukrainie. Początkowo używali alfabetu hebrajskiego, jednak obecnie używają cyrylicy i alfabetu łacińskiego.

7. Karami mają własną religię, karaimizm, która wyodrębniła się na przełomie VII i VIII w. z judaizmu. Na czele nowego ruchu religijnego stał Anan ben Dawid z Basry. Nad karaimami izraelskimi duchowe zwierzchnictwo sprawuje Moacet Hachamim. Na innych terenach nie mają przywódców, a spotykają się po prostu w domach modlitwy zwanych kienenesami.

8. Religia karaimska opiera się przede wszystkim na Torze, a Mojżesz uważany jest za największego proroka. Ważne są również księgi Izajasza i Jeremiasza. Karaimi opierają się na Dekalogu i na 10 artykułach wiary. Dla liturgii karaimskiej ważne są psalmy.

9. Jedyne muzeum etnograficzne Karaimów znajduje się w Trokach, na Litwie. Jego patronem jest Seraj Szapszał, duchowny karaimski i turkolog z przełomu XIX i XX w. Muzeum prezentuje historię, tradycje i życie codzienne Karaimów, którzy przesiedlili się na Litwę z Krymu 600 lat temu. Od 7 lipca 2021 r. jest nieczynne ze względu na remont.

10. Wśród znanych Polaków mających korzenie karaimskie znajdują się m.in. Ananiasz Zajączkowski, turkolog i profesor Uniwersytetu Warszawskiego, Szymon Pilecki, inżynier, badacz samolotów i emerytowany pułkownik Wojska Polskiego, Włodzimierz Zajączkowski, turkolog i profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego czy Eugeniusz Robaczewski, aktor filmowy, teatralny i dubbingowy.

11. Na świecie wśród znanych Karaimów wymienić można m.in. Solomona Kryma, premiera Krymskiej Republiki Ludowej w latach 1918-1919, Abrahama Bezikowicza, matematyka, który pracował na Uniwersytecie Cambridge czy Abrahama Firkowicza, który odnalazł w Jerozolimie starożytne rękopisy.

12. W Polsce od 2003 r. działa Karaimski Zespół Folklorystyczny Dostłar czyli Przyjaciele. Prezentuje on tradycyjny taniec i śpiew, a także strój karaimski. Występuje także z inscenizacjami słowno-tanecznymi, które oparte są na karaimskich legendach i obrzędach. Pojawia się na festiwalach polskich i zagranicznych.

13. Towarzystwo Kulturalne Karaimów na Litwie organizuje co roku Letnią Szkołę Języka Karaimskiego w Trokach. W jej ramach odbywają się również Warsztaty Folklorystyczne Zespołu Dostłar.

14. Do tradycyjnych dań kuchni karaimskiej należą kibiny czyli pierogi z ciasta drożdżowego z nadzieniem np. z baraniny i jazma czyli biały chłodnik. Do picia przygotowują karaimski krupnik z miodu, cynamonu, suszonych owoców, gałki muszkatołowej i wódki bądź spirytusu, a także buzę, czyli kwas chlebowy. Przed II wojną światową słynęli z uprawy najlepszych ogórków w całej Rzeczypospolitej.