Jerzyk Zwyczajny – lata z prędkością 200 km/h

Śmigający w błękicie nieba ptak często mylony jest z jaskółką. Znamy go bardzo dobrze. Po raz pierwszy został opisany przez szwedzkiego zoologa, Karola Linneusza,  w 1768 roku, na podstawie holotypu z jego rodzinnego kraju. Jest mieszkańcem trzech kontynentów: Europy, części Azji oraz północnej Afryki. Występuje  na terenie całego naszego kraju, najczęściej w miastach. 

Pierwotnie gnieździł się w dziuplach starych drzew albo szczelinach skał, teraz najczęściej  spotkamy jego gniazda w zakamarkach budynków: kamienic, kościołów i bloków. Mowa oczywiście o jerzyku.

1. Wygląd jerzyka zwyczajnego

Przeciętna długość ciała dorosłego osobnika może wynosić nawet około 18 cm, masa ciała czasem przekracza 50 gram, rozpiętość skrzydeł osiąga ponad 40 cm, długość ogona 7– 8 cm. Apus apus ma długie, wąskie skrzydła o sierpowatym kształcie i lekko rozwidlony ogon.

Nie występuje u niego dymorfizm płciowy, co oznacza, że między samcem i samicą nie dostrzeżemy wyraźnych różnic. Ma jednolicie czarne, czarno- brązowe upierzenie. Pisklęta klują się nagie, po niedługim czasie pokrywają się szarym puchem. Po dziesięciu dniach mają już na skrzydłach i głowie mierzące kilka milimetrów mieszki piór. U młodych osobników można zaobserwować na piórach białe, wąskie obrzeżenia. Jerzyki mają dosyć krótkie nóżki, skonstruowane w ten sposób, że mogą swobodnie wczepiać się w pionowe ściany.

2. Gniazdo i opieka nad potomstwem

Gniazdo jest mało rozbudowane, powstaje ze złapanych w locie roślinnych skrawków i piór scalonych śliną. Okres lęgowy jerzyka zwyczajnego trwa od marca do czerwca, samica składa zwykle dwa, rzadziej trzy jaja. Wysiadują je, przez okres 19–20 dni, oboje rodzice. Ptaki opuszczają gniazdo po około 42–45 dniach, są już całkowicie samodzielne, a dojrzałość płciową osiagają w trzecim roku życia. Jeśli z powodu złej pogody rodzice na jakiś czas muszą opuścić teren gniazdowania, małe potrafią wtedy wejść w fazę hibernacji.

3. Wędrowny tryb życia

Zdecydowanie większą część życia jerzyk zwyczajny spędza w locie. Potrafi latać z prędkością 200 k/h i jest jednym z najszybszych ptaków spotykanych w Europie. W powietrzu zbiera pożywienie, materiał na gniazdo, rozmnaża się i śpi. W locie często szybuje nie zginając skrzydeł. Poluje gromadnie na  drobne chrząszcze, muchówki i małe motyle. Zbierając pożywienie dla młodych, gromadzi w podgardlu zbite w bryłę owady. W poszukiwaniu pokarmu odbywa czasem wielokilometrowe wędrówki pokonując dystans nawet kilkuset kilometrów. W Polsce spotykamy go od połowy kwietnia do końca października. Zimuje w w południowej Afryce.

Odnotowano, że jerzyk może spędzić w locie 200 dni bez żadnej przerwy, a jego nóżki uniemożliwiają mu chodzenie nawet na krótkim dystansie. Tak naprawdę ląduje tylko w okresie lęgowym budując gniazdo i karmiąc pisklaki. Rozpowszechniona jest błędna opinia, że jerzyk nie potrafi wzbić się w powietrze z ziemi, owszem,  z poderwaniem się do lotu mają problem młode osobniki, z nie do końca wykształconymi skrzydłami, ale zdrowe, dorosłe ptaki wzbijają się w przestworza.