20 fascynujących ciekawostek o Janie Kochanowskim
Jan Kochanowski to polski pisarz i jeden z czołowych przedstawicieli epoki renesansu. Urodził się prawdopodobnie w 1530 roku w niewielkiej wsi Scyna Północna, która położona jest w pobliżu Zwolenia (województwo mazowieckie), zaś zmarł w roku 1584 w Lublinie. Znany jest przede wszystkim ze swoich „Trenów”, jednak w swoim dorobku ma znacznie więcej wybitnych dzieł literackich.
Oto 20 ciekawostek o Janie Kochanowskim:
1. Choć sylwetka Jana Kochanowskiego kojarzona jest przede wszystkim z literaturą, niewiele osób wie, że pisarz był również politykiem. Pełnił funkcję sekretarza królewskiego dwóch władców Polski: Stefana Batorego i Zygmunta Augusta.
2. Najbardziej znanym dziełem Jana Kochanowskiego są „Treny” czyli zbiór 19 wierszy, które poeta napisał na cześć zmarłej córki Urszuli.
3. Do dziś nie ma pewności, że pisarz faktycznie posiadał dziecko, które zmarło w wieku około 2,5 lat. Nie ma żadnych poważnych źródeł historycznych, które potwierdzałyby istnieje Urszulki – o jej istnieniu świadczą jedynie wiersze Kochanowskiego. Do dziś niektórzy uważają, że mała, tragicznie zmarła dziewczynka, jest postacią fikcyjną, do której zwraca się podmiot liryczny w „Trenach”.
4. Jan Kochanowski stworzył również wiele innych dzieł literackich, które uznawane są za kanon polskiej literatury. Do najważniejszych z nich zaliczyć można m.in. „Odprawę posłów greckich” i „Proporzec albo hołd pruski”.
5. W Scynie Północnej – wsi, w której urodził się słynny pisarz – do dziś znajduje się Obelisk Jana Kochanowskiego, który upamiętnia zarówno poetę, jak i bitwę pod Chocimiem. Kaplica położona jest w miejscu, w którym niegdyś stał dwór Kochanowskich.
6. Jan Kochanowski był człowiekiem bardzo dobrze wykształconym. Początkowo pobierał naukę w domu, a następnie studiował na Uniwersytecie Krakowskim. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że także w dalszych latach, mieszkając we Wrocławiu, uczył się w jednej z niemieckich szkół wyższych.
7. W swojej młodości Jan Kochanowski dużo podróżował. Mieszkał m.in. w Krakowie, Wrocławiu i Królewcu, kilkukrotnie odbywał dłuższe wizyty we Włoszech.
8. Pisarz przyjaźnił się z wieloma wybitnymi postaciami polskiej sztuki i nauki m.in. Janem Zamoyskim (hetmanem i kanclerzem Rzeczpospolitej Obojga Narodów), Andrzejem Dudyczem (pisarzem i dyplomatą) i filologiem Andrzejem Patrycym Nideckim.
9. Rodzina Kochanowskich była stosunkowo dobrze sytuowana. Po śmierci rodziców Jan Kochanowski dostał duży spadek, w skład którego wchodziła karczma, młyn, kuźnia i duże tereny lasów.
10. Poezja Jana Kochanowskiego była tak charakterystyczna, że nabyła wielu naśladowców. Na dziełach poety wzorowali się m.in. Jan Gawiński, Daniel Naborowski i Szymon Szymonowic.
11. Jan Kochanowski był człowiekiem bardzo religijnym i wielokrotnie w swoich dziełach nawiązywał do istnienia w Boga. Pełnił on również ważne funkcje kościelne. W jego twórczości jednak przejawiają się wątpliwości, które najbardziej widoczne są w „Trenach”: na załamanie wiary mogła wpłynąć śmierć małej Urszulki, której poświęcone są wiersze.
12. Żoną Kochanowskiego była Dorota Podlodowska, która wywodziła się sandomierskiego rodu szlacheckiego.
13. Jedno z najwybitniejszych dzieł Jana Kochanowskiego „Odprawa posłów greckich” uznawana jest za jedyną napisaną w języku polskim tragedię renesansową.
14. Jan Kochanowski miał prawdopodobnie 7 dzieci. Niewiele jednak o nich wiadomo: dwie córki (Urszula i Hanna) zmarły we wczesnym dzieciństwie, zaś najmłodszy syn Jan urodził się dopiero po śmierci poety.
15. Muzeum Jana Kochanowskiego znajduje się w Czarnolesie i umiejscowione jest w pięknym, białym dworku. W środku zobaczyć można liczne pamiątki po pisarzu, oryginalne wyposażenie wnętrz dawnego dworu Kochanowskich oraz bogatą bibliotekę, w której znajdują się różne wydania dzieł poety.
16. Jan Kochanowski dużą część swojego życia spędził na królewskim dworze, w otoczeniu polityków, wojskowych, artystów i szlachciców. Ten etap w jego życiu skutkował napisaniem dużej liczby fraszek i krótkich, anegdotycznych historyjek, często o satyrycznym lub humorystycznym zabarwieniu.
17. Jan Kochanowski został upamiętniony na wielu wybitnych obrazach (namalował do m.in. Jan Matejko i Karol Miller), a jego wierszowane dzieła były bazą do stworzenia wielu kompozycji muzycznych (np. przez Stanisława Moniuszko i Mikołaja Gomółkę).
18. Jan Kochanowski wychowywał się w bardzo dużej rodzinie. Jego rodzice – Piotr i Anna – mieli łącznie 11 dzieci (4 córki i 7 synów). Pisarzami została trójka synów małżeństwa: Jan, Andrzej i Mikołaj.
19. Jan Kochanowski zmarł 22 sierpnia 1984 roku w Lublinie, a przyczyną jego zgonu był prawdopodobnie udar mózgu.
20. Z jego grobu ponoć została wyciągnięta czaszka, która miała być ważnym eksponatem wielu muzeów – obecnie kości znajdują się na ekspozycji w Muzeum Czartoryskim w Krakowie. Ostatnie analizy naukowe dowodzą jednak, że czaszka należała do kobiety: niektórzy sądzą, że są to szczątki żony Jana Kochanowskiego, które spoczywały w tym samym grobie.