Ciekawostki

100 Ciekawostek o Grenlandii

Nuuk, Greenland
Nuuk, Greenland

Grenlandia to autonomiczne terytorium zależne od Danii i największa wyspa na świecie. Co warto o niej wiedzieć? Poniżej znajduje się sto ciekawostek na jej temat.

1. Grenlandia ma ponad 166 tysięcy kilometrów kwadratowych, co czyni ją największą wyspą na świecie, która nie jest kontynentem.

2. Wyspa jest położona w Ameryce Północnej pod względem geograficznym, jednak pod względem historycznym oraz politycznym należy do Europy.

3. Aż 81 procent Grenlandii pokrywa lądolód grenlandzki, który ma około 800 tysięcy lat, a w związku z tym tylko nieco ponad 410 tysięcy kilometrów kwadratowych wyspy jest wolna od lodu.

4. Stolica Grenlandii nazywa się Nuuk i jest położona w południowo-zachodniej części wyspy.

5. Mieszkańcami Grenlandii są Inuici, czyli rdzenne ludy obszarów arktycznych oraz subarktycznych, takich jak Grenlandia, Kanada, Alaska i Syberia.

6. Grenlandia uzyskała autonomię w 1979 roku. Nie należy ona, w przeciwieństwie do Danii do Unii Europejskiej, ale należy do Rady Nordyckiej.

7. Nazwa wyspy oznacza w wolnym tłumaczeniu „zielony kraj”, co miało zachęcać do osiedlania się na niej. Z kolei Islandię nazwano „krainą lodu”, co miało do tego zniechęcać. W rzeczywistości to Islandia jest bardziej zielona, a Grenlandia pokryta lodem.

8. Wikingowie odkryli Grenlandię już w X wieku.

9. Do okresu drugiej wojny światowej Grenlandia mogła poszczycić się zamkniętą i w pełni samowystarczalną gospodarką.

10. Całą Grenlandię zamieszkuje niemal 60 tysięcy mieszkańców, z czego jedna czwarta żyje w stolicy wyspy, czyli Nuuk.

11. Mieszkańcy Grenlandii utrzymują się przede wszystkim z rybołówstwa, łowiectwa oraz połowów wielorybów. W ostatnim czasie rozkwita tam również turystyka.

12. Do 1953 roku Grenlandia była kolonią duńską, a dopiero w 1979 roku powstał na wyspie rząd. Dziś stanowi monarchię konstytucyjną, tworzoną przez parlament składający się z trzydziestu jeden osób oraz premiera.

13. Na terenie Grenlandii znajduje się sporo gorących źródeł, których temperatura wynosi około 37 stopni. To właśnie one stanowią wielką atrakcję turystyczną.

14. Hvalsey był pierwszym kościołem chrześcijańskim na Grenlandii, a dziś jest jednym z najlepiej zachowanych zabytków. Pierwotnie była to średniowieczna osada wikingów.

15. Ilulissat Icefjord jest największym na świecie lodowcem poza Antarktydą. Został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

16. Obecnie igloo budowane jest przede wszystkim w celach pomocniczych lub też jako upamiętnienie dawnych tradycji.

17. Flagę Grenlandii stworzył Tue Christainsen. Składa się ona z białego i czerwonego pasa oraz tarczy w takich samych kolorach.

18. Od 25 maja do 25 lipca na Grenlandii nie zachodzi słońce. Z kolei 21 czerwca, kiedy trwa najdłuższy dzień w roku, na Grenlandii obchodzone jest święto narodowe.

19. Lipiec jest jedynym miesiącem w roku, kiedy na Grenlandii temperatura wynosi powyżej zera stopni Celsjusza.

20. „Kajak” oraz „igloo” to słowa grenlandzkie, które na przestrzeni lat zostały przejęte przez inne narody.

21. Zmiany klimaty na całym świecie spowodowane globalnym ociepleniem sprawiają, że lód na Grenlandii topnieje. Według badań rocznie ubywa aż 10 miliardów ton lodu.

22. Grenlandia to wyspa, którą wiele osób odwiedza ze względu na unikatową faunę. Można tutaj spotkać wiele dzikich zwierząt, takich jak niedźwiedzie polarne, morsy, renifery czy wieloryby.

23. Na wyspie mówi się przede wszystkim po grenlandzku i duńsku, ale większość jej mieszkańców mówi świetnie po angielsku, dlatego turyście mogą bez problemu się z nimi porozumiewać.

24. Już w latach pięćdziesiątych XX wieku naukowcy wysunęli tezę, że Grenlandia tak naprawdę składa się z trzech wysp, które pokryła gruba warstwa lodu.

25. Na południowym wschodzie Grenlandia graniczy z Oceanem Atlantyckim, na wschodzie z Morzem Grenlandzkim, na północy z Oceanem Arktycznym, a na zachodzie z Baffin Bay,

26. Miasta Grenlandii nie są połączone za pomocą dróg, ponieważ między nimi znajduje się zbyt wiele fiordów.

27. Zdecydowana większość transportu odbywa się statkami, a w całym kraju jest tylko około 3000 samochodów.

28. Znaleziska w zatoce Disco świadczą o tym, że pierwsi mieszkańcy Grenlandii żyli tutaj już w 2500 roku przed naszą erą.

29. Lei Erikson był jednym z pierwszych osadników norweskich. Wypłynął z Grenlandii najpewniej w celu odkrycia Ameryki Północnej, a było to pięćset lat przed wyprawą Krzysztofa Kolumba.

30. Osady norweskie na Grenlandii sukcesywnie znikały, co mogło być spowodowane zarówno coraz gorszą pogodą, jak i atakami piratów.

31. Na wyspie panuje typowo polarny klimat. Jedynie na wybrzeżach panuje klimat subpolarny, ponieważ łagodzą go zbiorniki wodne.

32. Warstwa lodu na Grenlandii ma około trzech kilometrów grubości, a miejscami znajduje się pod poziomem morza.

33. Wbrew pozorom Grenlandia jest krajem górzystym, a znajdujące się tutaj szczyty często mają około 3500 tysiąca metrów wzrostu.

34. Cała wyspa podzielona jest na pięć gmin. Największą z nich jest Sermersooq. Jej powierzchnia jest dwa razy większa niż powierzchnia Polski, a mieszka tam jedynie około 20 tysięcy osób.

35. Eryk Rudy był pierwszym Europejczykiem, który dotarł na Grenlandię. W 982 roku był założycielem osad na wyspie. Pochodził z Norwegii, a jego przydomek nawiązywał do intensywnego koloru włosów.

36. Najniższa temperatura, jaką kiedykolwiek odnotowano na Grenlandii, wynosiła -69.6 stopni Celsjusza. Temperaturę tę odnotowano w 1991 roku w środkowej części wyspy.

37. W miejscach, których nie pokrywa lód, na Grenlandii występują porosty, mchy i niskie krzewy.

38. Około p50 kilometrów od Oceanu Atlantyckiego na południowym wybrzeżu znajduje się dolina Quinnquadalen, która jest najcieplejszym miejscem na wyspie. W związku z tym powstał tutaj naturalny las, w którym rosną brzozy, olchy, wierzby oraz jesiony.

39. W Grenlandii znajduje się największy na świecie i najbardziej wysunięty na północ park narodowy. Został założony w latach siedemdziesiątych XX wieku, a jego obszar wynosi 972 tysięcy kilometrów kwadratowych.

40. W największym na świecie parku narodowym żyją woły piżmowe i niedźwiedzie polarne. Znajdują się tutaj również placówki badawcze, a całość należy do rezerwatów biosfery UNESCO.

41. Na wschodnich terenach Grenlandii odnaleziono szczątki dinozaura, który żył na wyspie ponad 200 milionów lat temu. Odkryto tutaj również szczątki żółwia, które są najstarszymi szczątkami tego zwierzęcia, jakie kiedykolwiek znaleziono.

42. Na półwyspie Nuussuaq turyści mogą zobaczyć dawną osadę inuicką. W miejscu tym znaleziono mumie kobiet i dzieci, które mają ponad pięćset lat.

43. Niedaleko miasta Ilulissat znajduje się fiord, który został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Przy jego ujściu znajduje się najszybciej przesuwający się lodowiec na świecie.

44. Najwyższym szczytem Grenlandii jest Góra Gunnbjorna, która wnosi się na wysokość 3694 metrów nad poziomem morza. Jest też najwyższym szczytem całej Arktyki.

45. Wobec Inwitów używano kiedyś określenia „Eskimosi”, ale obecnie jest ono uważane za obraźliwe, ponieważ oznacza „zjadaczy surowego mięsa”.

46. Pierwsze kontakty Inuitów z Europejczykami miały miejsce w drugiej połowie XVII wieku, kiedy powołano Kompanię Zatoki Hudsona.

47. Kontakt z Europejczykami doprowadził do wielu zmian w kulturze Inuitów. Porzucili oni polowanie wyłącznie w celu zdobycia jedzenia na rzecz polowania zawodowego w celu sprzedaży swoich towarów.

48. Inuici są świetnymi rzeźbiarzami. Głównym tworzywem, z którego rzeźbią figurki arktycznych zwierząt, jest steatyt o ciemnozielonej barwie. Charakteryzuje się miękkością i jest łatwy w obróbce.

49. Tradycyjne wierzenia Inuitów to połączenie szamanizmu i animizmu, zgodnie z którym przypisuje się boskie cechy zwierzętom. Obecnie zdecydowana większość mieszkańców Grenlandii wyznaje protestantyzm.

50. Rdzenni mieszkańcy Grenlandii nie tylko pięknie rzeźbią, ale również malują. Wykorzystują do twórczości głównie barwnika czerwonego, który powstaje z rudy żelaza, oraz czarnego, do którego używa się sadzy. Malują głównie na skórze, a przede wszystkim na wszelkich przedmiotach użytkowych.

51. Tradycyjnym instrumentem rdzennych mieszkańców Grenlandii jest bęben ze skóry morsa, który jest wykorzystywany podczas tradycyjnych tańców i śpiewów.

52. Tańce mężczyzn inuickiego pochodzenia przypominają pantomimę o codziennych czynnościach, a kobiet gestykulację, która często wykonywana jest na siedząco.

53. Inuici załatwiają swoje konflikty podczas śpiewów. Każdy z adwersarzy ma prawo wyśpiewać swoje żale i pretensje, a całe zgrupowanie decyduje o tym, kto ma rację.

54. Część Inuitów do dnia dzisiejszego spożywa mięso łowionych fok oraz wielorybów. Jest to dla nich niebezpieczne, ponieważ skala zanieczyszczenia zbiorników wodnych sprawia, że ich mięso jedzone na surowo może być trujące.

55. Duńska nazwa miasta Nuuk to Godthab, co oznacza „Dobra nadzieja”. Miasto zostało założone w pierwszej połowie XVIII wieku przez norweskiego misjonarza, Hansa Egedego.

56. Hans Egede był norweskim misjonarzem luterańskim, którego obecnie nazywa się Apostołem Grenlandii. Kiedy usłyszał o tak zwanym zielonym lądzie, poprosił króla duńskiego o pozwolenie na utworzenie kolonii i misji.

57. Hans Egede uczył się języka Inuitów i przekładał na ten język teksy chrześcijańskie. Kiedy okazało się, że naród ten zupełnie nie wie, czym jest chleb, tekst „Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj” musiał zostać zmieniony na „Daj nam naszą codzienną fokę”.

58. W 1734 roku wśród Inuitów na Grenlandii wybuchła epidemia ospy. W jej wyniku zmarła żona Hansa Egedego, a ten z synem wrócił do Kopenhagi. Mimo tego wciąż pracował na rzecz nawracania mieszkańców Grenlandii.

59. W dzisiejszych czasach Hans Egede jest uznawany za narodowego świętego grenlandzkiego.

60. Uniwersytet Grenlandzki znajdujący się w Nuuk jest jedyną tego rodzaju instytucją na całej wyspie.

61. Na Uniwersytecie Grenlandzkim studiuje około stu studentów, co jest spowodowane przede wszystkim tym, że rząd umożliwia młodym ludziom wybór dowolnej szkoły w Europie lub Ameryce Północnej.

62. Studenci, którzy decydują się na pozostanie na Uniwersytecie Grenlandzkim, otrzymują miesięcznie stypendium o wysokości 4200 koron duńskich.

63. Księgozbiór Uniwersytetu Grenlandzkiego obejmuje około 18 tysięcy woluminów.

64. W Nuuk funkcjonuje sporo klubów sportowych, skupiających się na piłce nożnej i ręcznej. Znajduje się tutaj również stadion, który może pomieścić 2000 osób.

65. W Nuuk znajduje się trasa do narciarstwa alpejskiego.

66. Gdyby cała pokrywa lodowa Grenlandii uległa stopnieniu, to poziom mórz podniósłby się o 7 metrów.

67. Aż 89 procent mieszkańców Grenlandii stanowią Inuici. Reszta to przybysze z Europy, a przede wszystkim Duńczycy.

68. W drugiej połowie XX wieku zaczęła rosnąć liczba samobójstw na Islandii. Najpewniej było to spowodowane przeniesieniem wielu mieszkańców wyspy do bloków w stylu sowieckim i kompletną zmianą stylu życia. Przyczynami samobójstw i prób samobójczych były alkoholizm oraz depresja.

69. Na całej wyspie znajduje się tylko 150 kilometrów dróg, natomiast linii kolejowych nie ma w ogóle.

70. Na Grenlandii wiele osób żyje w domach budowanych w stylu skandynawskim, ale bardzo często są one pozbawione kanalizacji.

71. Aż 90 procent mieszkańców Grenlandii korzysta z Internetu.

72. Na Grenlandii nie ma przemysły, a większość produktów jest sprowadzana. W związku z tym są one bardzo drogie i wielu mieszkańców wyspy bazuje na mrożonkach.

73. Jedną z największych atrakcji Nuuk jest Dom Prawdziwego Świętego Mikołaja.

74. Jazda sankami po śniegu nie jest codziennością dla mieszkańców wyspy. Psie zaprzęgi są organizowane głównie ze względu na turystów, którzy chcą doświadczyć takiej przygody.

75. W Grenlandii znajduje się najdalej wysunięte na północ pole golfowe. Mieszkańcy wyspy nie są zbyt wielkimi fanami tego sportu, ale pole to przyciąga turystów.

76. Od 1997 na Grenlandii odbywają się Mistrzostwa Świata w Golfie Na Lodzie. W tym wypadku piłeczka musi być pomarańczowa, żeby była widoczna na tle śniegu.

77. Jedną z największych atrakcji na Grenlandii jest możliwość podziwiania imponujących zórz polarnych. Spektakl na niebie przyciąga wielu fotografów przyrody.

78. Mieszkańcy Grenlandii żywią się przede wszystkim mięsem niedźwiedzi polarnych, fok, morsów i wielorybów. Tłuszcz jest bardzo ważnym elementem ich diety ze względu na panujące na wyspie warunki.

79. Wielkim przysmakiem na Grenlandii jest język renifera, który jest gotowany i jedzony z chlebem.

80. Jednym z najpopularniejszych dań na Grenlandii jest zupa z mięsa foki. Gotuje się ją z kością i tłuszczem, a serwuje na dwóch talerzach. W jednym z nich znajduje się zupa, a w drugim mięso z dodatkiem musztardy. Zupa ta jest daniem typowo domowym i rzadko można jej skosztować w knajpach.

81. Mięso wieloryba najczęściej serwowane jest w formie gulaszu, ale zdarza się również, że przygotowuje się z niego steki. Jest to delikatne mięso, które przypomina w smaku i kolorze wołowinę.

82. Pardwa jest jedynym na Grenlandii ptakiem z rodziny kurowatych i jednym z trzech gatunków ptaków lądowych, które zimują na wyspie. Stanowi wielki przysmak, ale jest przyrządzana tylko na specjalne okazje.

83. Wskutek zmieszania się kultury grenlandzkiej z duńską na przestrzeni lat żeli wyparły bażynę, chipsy przekąski z suszonego gromadnika, a słodzone napoje wodę z dzięglem.

84. Grenlandia zasugerowała się prawem obowiązującym w Danii i od 2015 roku legalne są w niej małżeństwa jednopłciowe. Małżeństwa te mają również prawo zaadoptować dziecko.

85. Broń na Grenlandii jest bardzo łatwa do zdobycia. Można ją kupić w sklepie, robiąc zakupy spożywcze.

86. Polowania są bardzo popularne na Grenlandii i biorą w nich udział nawet dzieci. Osoby prywatne polują głównie dla pożywienia, a upolowana zwierzyna jest natychmiast zabierana do domu, przygotowywana i mrożona.

87. Grenlandczycy żyją w zgodzie z innymi narodowościami na wyspie, łącznie z Duńczykami. Większość z nich marzy jednak o niepodległości i niezależności od Danii, a temat ten bardzo często poruszany jest przez parlament.

88. W związku z tym, że na Grenlandii nie ma wielu mieszkańców, w jakimś sensie wszyscy się znają pośrednio lub bezpośrednio. Gwiazdy i politycy nie są więc tak niedostępni, jak w wielu innych państwach.

89. Na Grenlandii nie jest dziwne to, że kobiety zajmują wysokie stanowiska państwowe i kościelne.

90. Inuita w języku rdzennych mieszkańców oznacza po prostu człowieka lub osobę. Jest to neutralne określenie, które rdzennym mieszkańcom odpowiada o wiele bardziej niż „Eskimos”.

91. Od kilku lat organizowane są luksusowe wycieczki na Grenlandię, podczas których można prywatnie udać się na lodowiec, odbyć rejs wzdłuż fiordowego wybrzeża czy też polecieć helikopterem nad wyspą, aby podziwiać imponujące widoki.

92. Duńczykom bardzo zależy na tym, aby Inuici nie opuszczali wyspy, dlatego zapewniają im zasiłki oraz domy socjalne.

93. W każdej osadzie Inuitów znajdują się sklepy, ale dostawy do nich docierają około dwóch razy w roku. Pierwszy transport możliwy jest dopiero w sierpniu, kiedy topnieją lody, a drugi następuje we wrześniu, czyli zanim ponownie zamarzną.

94. Kilka lat temu marynarze nie dostarczyli na Grenlandię pampersów, przez co rdzenne mieszkanki przez dziesięć miesięcy musiały radzić sobie innymi sposobami z przewijaniem maluchów.

95. Podstawowym urządzeniem w domach Grenlandczyków jest wielka skrzyniowa zamrażarka, w której gromadzi się jedzenie na wypadek, gdyby w sklepach zabrakło wszelkich produktów.

96. Polowanie na wieloryby odbywa się z pomocą harpunów, a mięso jest ćwiartowane na brzegu i dzielone między tych, którzy brali w nim udział.

97. Upolowany wieloryb jest własnością myśliwych tylko przez pierwsze dwadzieścia cztery godziny. Jeśli jest zbyt duży lub nie zdążą go podzielić, dowolna osoba z osady może pojawić się na brzegu i wykroić część dla siebie.

98. Dostęp do Internetu jest przyczyną depresji wśród nastolatków na Grenlandii. Widzą oni w sieci, jak ciekawe życie wiodą ich rówieśnicy w Kopenhadze i wielu innych państw, a w rezultacie dostrzegają, jak nudne jest ich okres młodzieńczy.

99. Inuici używają specjalnych okularów, które chronią ich oczy przed ślepotą śnieżną.

100. Inuici całują się za pomocą pocierania nosami lub obwąchiwania włosów i policzków. Jest to praktyczne rozwiązanie zbliżenia między dwojgiem ludzi, ponieważ prawdziwy pocałunek przy minusowych temperaturach mógłby się zakończyć zamarznięciem śliny i scaleniem zakochanych.