15 intrygujących ciekawostek o gazach szlachetnych
Gazy szlachetne to pierwiastki chemiczne składające się z bezwonnych i bezbarwnych gazów o jednoatomowych cząsteczkach. Co warto o nich wiedzieć? Poniżej znajdują się wybrane ciekawostki na ich temat.
1. Gazy szlachetne występują w stanie wolnym w całym Wszechświecie. Na Ziemi nie ma ich wiele. Występują w małych ilościach w powietrzu, gazie ziemnym oraz w niektórych minerałach.
2. Na tle innych gazów gazy szlachetne wyróżniają się przede wszystkim reaktywnością, która jest bliska zeru, oraz lekkością. Bardzo trudno je skroplić i topnieją w niskich temperaturach.
3. Do gazów szlachetnych zalicza się pierwiastki znajdujące się w osiemnastej kolumnie, a więc radon, krypton, ksenon, neon, argon i hel.
4. Gazy szlachetne nie mają żadnych kolorów, a ich odcień pojawia się pod wpływem impulsów elektrycznych. Hel świeci wówczas na żółto, neon jest pomarańczowy, argon niebieski, krypton zielony, natomiast ksenon biały, niebieski lub fioletowy.
5. Gazów szlachetnych nie można spalić, a w związk z tym są one bardzo bezpieczne, nawet jeśli używa się ich w zakładach, w których mogłyby mieć styczność z ogniem. Świetnie za to przewodzą energię cieplną.
6. Hel sprzedawany jest jako gaz do napełniania balonów. W przeciwieństwie do balonów dmuchanych przez człowieka, te napełnione helem unoszą się samoistnie w powietrzu.
7. Hel wykorzystywany jest również do instalacji chłodniczych, tworzenia mieszanek dla płetwonurków, procesów spawalniczych oraz do napędzania balonów osobowych. Uzywa się go również w laboratoriach jako nośnika najróżniejszych substancji.
8. Neon nie bez powodu kojarzy nam się ze świetlistymi napisami i szyldami wiszącymi niemal w każdym mieście. Pierwiastek ten używany jest przede wszystkim do produkcji lamp i żarówek, laserów, fotodiod oraz elementów znajdujących się w telewizorach.
9. Wynaleziony pod koniec XIX wieku argon jest obecnie używany podczas wielu procesów technologicznych takich, jak spawanie czy pakowanie. Uzywa się go też do produkcji żarówek czy okien energooszczędnych, a jego właściwości pozwalają w laboratoriach na oddzielanie różnych substancji.
10. Bardzo szerokie zastosowanie ma ksenon, którego używa się nie tylko do produkcji fotograficznych lamp błyskowych czy stroboskopów, ale również w medycynie do zwalczania skutków hipotermii.
11. Radon to nieoceniony pierwiastek, który jest stosowany w medycynie podczas radioterapii. Dzięki niemu wielu osobom udaje się w końcu wygrać walkę z różnego rodzaju nowotworami.
12. Pełniący funkcję izolatora krypton stosowany jest przede wszystkim do produkcji żarówek o bardzo dużej mocy oraz lamp jarzeniowych. Pod tym względem jest pierwiastkiem, który nie ma konkurencji na Tablicy Mendelejewa.
13. Gazy szlachetne, znane również jako helowce, zostały odkryte około stu lat temu, a mimo to wciąż stanowią wielką tajemnicę dla badaczy. Co chwilę okazuje się, że mogą znaleźć zastosowanie w zupełnie nowych dziedzinach, dlatego wciąż są intensywnie badane.
14. Radon jest pierwiastkiem promieniotwórczym, ale jego niewielkie ilości znajdują się w każdym budynku, wodzie czy glebie.
15. Hel sprawia, że dźwięki bardzo szybko wydostają się ze strun głosowych, a w rezultacie człowiek, który go połknie, mówi wysokim i skrzekliwym głosem.