15 intrygujących ciekawostek o pajęczynach

Pajęczyna jest określeniem nici przędnej, która wytwarzana jest przez ciała pająków. Ten naturalny produkt jest na tyle wyjątkowy, że od lat fascynuje badaczy, naukowców i inżynierów. Choć ludzkość próbuje sztucznie odtworzyć niesamowite właściwości naturalnych pajęczyn, działania te do dziś pozostają nieskuteczne.

1. Pajęczyna wytwarzana jest przez tzw. gruczoły przędne przez wiele gatunków stawonogów. Są to gruczoły ślinowe, które występują m.in. u dorosłych osobników pajęczaków, ale również u larw motyli i chrząszczy.

2. Nić pajęcza jest bardzo cienka i wytrzymała – wytworzona jest w fibroinowych włókien i lepkiej serycyny. Powstałe z nici pajęczej konstrukcje nazywane są pajęczynami.

3. Nicie pajęcze tworzone są przez większość gatunków pająków w celach łownych: niewielkie owady wpadają w sieci, a następnie zostają zjedzone przez żerujące na nich pająki. Niektóre gatunki jednak używają pajęczyn jedynie do tworzenia kokonów i gniazd. Takim przykładem mogą być ptaszniki – ogromne pająki, które preferują aktywne polowanie na swoje ofiary.

4. Nici tworzące pajęczynę są bardzo elastyczne. Pod naciskiem mogą wydłużyć się nawet o 40%.

5. Największe pajęczyny podziwiać można w amerykańskim Parku Stanowym Jeziora Tawakoni (Teksas). Co kilka lat powstają tu ogromne, niemal 200-metrowe zbiory pajęczyn, które plecione są przez współpracujące ze sobą pająki. Do dziś nie odkryto jednak, jaka jest przyczyna dziwnego zachowania tych zwierząt właśnie na terenie Parku.

6. Karaczany i modliszki wykorzystują nicie przędne do budowania tzw. ooteki czyli twardej kapsuły, która otacza jaja.

7. Pająk topik – jeden z gatunków pająków wodnych – buduje z pajęczyny małe zbiorniki powietrza, które umożliwiają mu przetrwanie pod powierzchnią wody.

8. Włókna tworzące pajęczynę są dwa razy bardziej wytrzymałe od stali.

9. W słoneczne, jesienne dni w Polsce (i w całej Europie) można zaobserwować unoszące się na wietrze nici sieci pajęczej, która produkowana jest przez małe gatunki pająków. Zjawisko to nazywane jest „babim latem” i obserwowane jest zazwyczaj w drugiej połowie września i na początku października.

10. Choć naukowcy od dziesięcioleci próbują bezskutecznie wyprodukować pajęczą nić w warunkach naturalnych, nić przędna niektórych gatunków zwierząt powszechnie wykorzystywana jest w produkcji ubrań. Mowa o jedwabiu, który produkowany jest z nici przędnej jedwabników.

11. Naukowcy i inżynierowie próbowali również pozyskiwać nić od pająków w warunkach hodowlanych, co okazało się wyjątkowo drogie. Z nici przędnej ponad miliona osobników wyprodukowano kawałek materiału o wymiarach około 2x3m.

12. Przeciętny pająk potrafi tkać aż 7 różnych „wzorów” pajęczyn.

13. Większość samic pajęczaków wykorzystuje utkane pajęczyny do poszukiwania partnera. W okresie gotowym pajęczyny pokryte są feromonami, które przyciągają potencjalnych partnerów. Pajęczyny wykorzystywane są również podczas rozrodu pająków – dzięki lepkiej substancji, która pokrywa konstrukcje, jaja mogą bez problemu trzymać się siedliska poszczególnych osobników.

14. Nić pająka jest kilkadziesiąt razy cieńsza niż ludzki włos, a przy tym bardzo lekka. Pajęczyna okalająca ziemię wokół równika ważyłaby nieco ponad 300 gramów!

15. Według podań król Francji Henryk XIV był w posiadaniu rękawiczek, które wyprodukowane zostały z pajęczego jedwabiu. Prezent ten miał dostać od parlamentu miasta Montpellier.