10 ciekawostek o cesarzach rzymskich

Rzym – największe państwo starożytnego świata. Imperium, którego granice w największym jego rozkwicie rozciągały się od Zatoki Perskiej, Morza Kaspijskiego i Egiptu, po środkową Szkocję i Maroko, a którego ludność liczyła od 80 do 100 milionów ludzi. Ten kto rządził Cesarstwem Rzymskim stawał się najpotężniejszą osobą znanego świata. W okresie istnienia cesarstwa władzę przejmowało wielu cesarzy. Niektórzy z nich zapisali się na łamach historii jako wielcy władcy, inni zaś okryli się niesławą ze względu na swoje okrucieństwo.

1. Pierwszym cesarzem Cesarstwa Rzymskiego był Oktawian August. Uznawany za jednego z najlepszych władców rzymskich. Objął władzę po kilkudziesięciu latach politycznych intryg i wojen domowych. Aby nadać legitymacji społecznej swoim rządom Oktawian stworzył specjalną narrację, w której to po ocaleniu republiki był on gotów zrzec się władzy. Jednak senatorowie oraz lud rzymski wspólnie błagali go aby pozostał na pełnionej przez siebie funkcji. Gorliwe namowy przyniosły skutek i Oktawian przejął władzę. Ironiczne wydaje się, że ci sami senatorowie, którzy wcześniej walczyli z dożywotnią tyranią Juliusza Cezara, później prosili jego syna aby stał się niemalże władcą absolutnym republiki.

2. Nieodłącznym elementem władzy cesarza była jego straż przyboczna – pretorianie. Jakkolwiek głównym zadaniem gwardii była ochrona cesarza i jego rodziny, to pretorianie często brali udział w zdarzeniach politycznych mających wpływ na losy cesarstwa. W wielu przypadkach wpływali na wybór nowego cesarza. W roku 41 oficer gwardii pretoriańskiej zabił cesarza Kaligulę. Dzięki przychylności pretorianów władzę objął Klaudiusz mimo tego, że senat był temu przeciwny. Klaudiusz wynagrodził gwardię dużymi dotacjami. Inny cesarz – Pertynaks rozpoczynając swoje rządy obiecał pretorianom sumę 12 tysięcy sesterów na głowę. Gdy nie był w stanie wywiązać się z tej obietnicy, gwardziści zamordowali go i niemalże wystawili tron na przetarg.

3. Tytuł cesarza wiązał się z ogromną władzą i przywilejami. Jednakże praca ta wiązała się także z ogromnym ryzykiem. Spośród wielu władców tylko 20 zmarło z przyczyn naturalnych. W zamachach zginęło 23, w sprawie kolejnych 8 istnieje duże prawdopodobieństwo, że zostali ofiarami morderstwa. Pięciu zostało zmuszonych do samobójstwa, trzech zostało straconych, a dziewięciu zginęło na polu bitwy.

4. Największa bitwa w historii imperium została stoczona pomiędzy wojskami cesarza Septymiusza Sewera, a armią pretendenta do tytułu władcy Klodiusza Albina. Do starcia doszło pod miastem o nazwie Lugdunum w 197 roku n.e. W bitwie wzięło udział około 300 000 Rzymian, co stanowiło wówczas 70 % żołnierzy w całym państwie. Ostatecznie, po wyrównanej bitwie zwycięstwo odniósł cesarz.

5. Rok 64 n.e. nazywany jest rokiem czterech cesarzy. Po samobójstwie Nerona (68 r. n.e.) władzę objął Cesarz Galba, który został zgładzony z polecenia swojego wcześniejszego stronnika – Othona. Othon został osadzony na stanowisku cesarza dzięki przychylności pretorianów. Jego rządy trwały zaledwie kwartał i zakończyły się jego samobójstwem, które miało zakończyć rozlew krwi w wojnie z Witeliuszem. Po śmierci Othona, Witeliusz został władcą Rzymu. Przegrał on z Wespazjanem w bitwie pod Cremoną i zginął utopiony w Tybrze.

6. Imperium Rzymskie osiągnęło największy zakres terytorialny za panowania Trajana w 117 roku. Podbijał on nowe ziemie, tworząc prowincje: Arabię, Armenię, Asyrią, Dację i Mezopotamię. Jego rządy wewnętrzne charakteryzowały się roztropnością i współpracą z senatem. Otrzymał on tytuł Optimus princeps, z którym związane są pojęcia dobrobytu i dostatku, które panowały za jego rządów w imperium.

7. Cesarz Kommodus był egoistycznym i okrutnym władcą. Uwielbiał oglądać brutalne walki gladiatorów, a także w nich uczestniczyć. Takie zmagania nigdy nie toczyły się do śmierci jednego z przeciwników, a cesarz zawsze „wygrywał”. Jego próżne i hulaszcze rządy doprowadziły do opróżnienia królewskiego skarbca. Aby uzupełnić fundusze Kommodus mordował bogatych patrycjuszy i przejmował ich majątki. Mimo wielu spisków na jego życie, w tym z udziałem jego własnej siostry władca uchodził z nich cało. Ostatecznie zginął z rąk straży pretoriańskiej.

8. Dioklecjan zmienił ustrój Cesarstwa Rzymskiego w monarchię absolutną pozbawiając senat nawet najmniejszego wpływu na władzę. W celu ułatwienia władania ogromnym państwem wprowadził system tetrarchii, w którym było 2 imperatorów używających tytułu Augusta oraz 2 ich pomocników i następców posługujących się tytułami Cezara.

9. Władza w cesarstwie często związana była z różnymi niebezpieczeństwami. Wśród nich była groźba otrucia, wysoce prawdopodobna ze względu na mnogość uczt i przyjęć. Aby ochronić się przed truciznami wielu cesarzy regularnie spożywało napar zwany Mithridatum, który miał nadać im odporności na trucizny.

10. Jednym z najokrutniejszych władców w historii cesarstwa był Kaligula. Swoje rządy zaczął jako łaskawy i kompetentny władca. Życie zakończył jednak jako krwawy despota. Zmiana w stylu rządzenia Kaliguli przypisywana jest ciężkiej chorobie, na którą zapadł, a którą prawdopodobnie było zapalnie mózgu. Po powrocie do zdrowia władca był innym człowiekiem. Cechował się okrucieństwem i paranoją. Zanim został zgładzony przez pretorianów przyczynił się do śmierci adoptowanego syna, kilku innych członków rodziny, a nawet własnej babki.