10 ciekawsotek o pierwiastku Bor

Związki chemiczne mające w swoim składzie bor były stosowane od stuleci. Pierwsze wzmianki o zastosowaniu minerału boru – boraksu sięgają 300 roku naszej ery. W Europie pojawił się już w XIII wieku dzięki podróżom Marco Polo. Bor jest pierwiastkiem szeroko występującym na kuli ziemskiej i zaliczany jest do mikroelementów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmów żywych.

1. W naturze nie występuje w postaci wolnego pierwiastka. Jego głównym źródłem jest boraks.

2. Bor w wolnym stanie został odkryty na początku XIX wieku przez dwie grupy niezależnych od siebie badaczy. Josepha Louis Gay-Lussac i Louisa Jacques Thénard opublikowali komunikat o odkryciu nowego pierwiastka 21 czerwca 1808, a sir Humphry Davy powiadomił o swoim dokonaniu 30 czerwca.

3. Bor jest pierwiastkiem, który pod względem chemicznym przypomina węgiel i krzem. Charakteryzuje się bardzo wysoką temperaturą topnienia (2075 C) oraz wrzenia (4000 C). Czysty bor ma postać ciemnego amorficznego proszku.

4. Jest wyjątkowo twardym pierwiastkiem. W postaci krystalicznej jest drugim najtwardszym pierwiastkiem w skali Mohsa. Tylko węgiel, w postaci diamentu jest od niego twardszy.

5. Jest niezbędnym pierwiastkiem w magnesach NIB, które zastosowanie swoje znajdują w komputerach, telefonach komórkowych, sprzęcie medycznym, a także w silnikach i turbinach wiatrowych.

6. Bor znajduje zastosowanie przy kontroli reakcji jądrowych, jako materiał pochłaniający neutrony. W stopach stali lub w wyniku reakcji z węglem, tytanem lub cyrkonem, bor stosowany jest w prętach regulacyjnych reaktorów jądrowych.

7. Bor mógł mieć istotne znaczenia dla ewolucji życia na Ziemi. Stabilizuje on rybozę, która jest częścią RNA, nośnik informacji genetycznej, który mógł poprzedzać w ewolucji DNA. Badania z 2014 r. wykazały, że bor znajduje się w jednych z najstarszych skał naszej planety, datowanych na 3,8 mld lat. Dowodzi to, że na Ziemi znajdowały się wówczas składniki potrzebne do budowy RNA.

8. W testach płomieniowych bor pali się na jasnozielono. Ze względu na tą właściwość stosowany jest przy produkcji fajerwerków.

9. W organizmie ludzkim występuje w ilościach śladowych. Choć jego rola może nie wydawać się tak ważna jak choćby potasu czy żelaza, to jego niedobory mogą spowodować szkodliwe zmiany w tkance kostnej. Obecność boru w organizmie chroni przed wypłukiwaniem magnezu, wapnia oraz fosforu z kości. Jest to także istotny dla kobiet w okresie menopauzy. Jego odpowiednia dawka w diecie powstrzymuje ubywanie estrogenu, a przez to wspomaga utrzymanie prawidłowego funkcjonowania gospodarki hormonalnej.

10. W produktach spożywczych bor obecny jest w: orzechach, jajkach, bakaliach (suszone śliwki, morele, daktyle), świeżych morelach, brzoskwiniach, gruszkach oraz w roślinach strączkowych, zwłaszcza w fasoli.