100 Ciekawostek o Adamie Mickiewiczu

Mickiewicz to polski „wieszcz” – czy właściwie wieszcz nad wieszczami – a mimo tego, jego postać cieszy się sławą raczej dość posągową i poza tym faktem właśnie, że Mickiewicz wielkim poetą był, większość ludzi niewiele o tym poecie wie.

A szkoda, bo to postać niezwykle barwna. Zafascynowana folklorem i egzotyką, silnie zaangażowana w działalność polityczną jak i w działanie tajemniczych, enigmatycznych stowarzyszeń.

Mickiewicz to, wbrew pozorom, nie tylko poeta. Był on podróżnikiem (od tułania się po Rosji do dwuletniej podróży po Europie), jak i ojcem dwójki dzieci. Kimś, kto z jednej strony zachwycał nawet najbogatszych i najbardziej wybrednych ludzi zdolnością do literackiej improwizacji, a mimo to raz na jakiś czas doświadczał kłopotów finansowych.

Trochę samotnikiem, trochę znowu kimś, kto musiał poradzić sobie z niespełnioną miłością, a także trwającym lata wygnaniem z ziem, które tak kochał. Mickiewicza można opisać „tym wszystkim”, można też powiedzieć o nim wiele, wiele więcej.

To „więcej” znajduje się właśnie poniżej, zawarte w stu ciekawostkach o tym, paradoksalnie, niedocenianym, nie tyle nawet wybitnym, a po prostu interesującym (ze względu na życie, osobowość, charakter) twórcy.

1. Adam Mickiewicz był samotnikiem, zwłaszcza jako dziecko.

2. Pisarz ten był także dzieckiem kapryśnym i skłonnym do smutku – zamiast do zabawy z rówieśnikami, skłonny był raczej do zaszycia się w kącie i płaczu.

3. Jako dziecko sam przyznawał się, że wyczuwa w sobie predyspozycje do jasnowidzenia.

4. Był on pisarzem pesymistycznie nastawionym do przeszłości, często pogrążonym w rozpaczy, ze względu niepokojące przeczucia dotyczące losu jego przyjaciół.

5. Jego dziecięce zabawy były co najmniej niecodzienne – lubować miał się on w przechadzkach po cmentarzach czy zwiedzaniu ruin. Świadkiem i tym, kto opowiedział o tego rodzaju wyczynach młodego Mickiewicza był jego brat, Franciszek Mickiewicz.

6. Skłonność tego autora do samotności miała nieco minąć w latach studenckich, kiedy Mickiewicz miał ponoć znaleźć balans pomiędzy pracą, czasem dla siebie a życiem towarzyskim.

7. Mickiewicz sądził, że „co dwie głowy to nie jedna” i bardzo cenił sobie wspólne rozmyślania nad życiem i literaturą z przyjaciółmi.

8. Jednak wiadomości o jego życiu uniwersyteckim są trudniejsze do zweryfikowania, ze względu na małą ilość źródeł, w których można by przeczytać o tamtym okresie jego życia.

9. W książce Tretiaka „Młodość Mickiewicza” dowiedzieć się można, że Mickiewicz zdecydowanie nie był osobą ekstrawertyczną. Cechować go miała pobożność, cichość i skromność.

10. Mickiewicz miał być nakłaniany, czy wręcz przymuszany do częstych religijnych praktyk przez księdza u którego przez jakiś czas mieszkał.

11. Praktyki te miały wywołać w nim niechęć do religii, co wyrazić miał wyznaniem utraty wiary w IV części „Dziadów”.

12. Mickiewicz lubował się bardzo w czytaniu Woltera, na którego też zrzucono winę za wahania w stałości uczuć religijnych pisarza.

13. Mickiewicz poświęcił się tłumaczeniu poematu tego autora („Dziewice z Orleanu). W utworze tym wyraźnie miało wybrzmiewać cyniczne nastawienie Woltera wobec świata, którego Mickiewicz miał się nauczyć właśnie od tego pisarza.

14. Mickiewicza w dziełach literackich miała urzekać raczej nie ich treść, a forma.

15. Miał on szczególną słabość do czytania i podziwiania autorów, których styl pisania cechowała plastyczność.

16. Mickiewicz studiując poszerzył znacznie swoją wiedzę na temat historii filozofii, tak, że ostatecznie, w wyniku studiów, jego wiedza na ten temat była znacząca.

17. W jego zamiłowaniu do filozofii ujawniła się jego racjonalna, a nie emocjonalna strona -cenić miał on choćby myśl etyczną Hume’a, który uważał, że ocena moralna czynu zależna jest nie od motywów sprawcy, a od skutków tego, czego dokonano.

18. Mickiewicz zafascynował się filozofią tak bardzo, że nakłaniał wręcz do studiowania tej dziedziny wiedzy, choćby w „Uwagach o piśmie periodycznym”(posiedzenie naukowe, które odbyło się 26 marca 1820 r.)

19. Już jego pierwsza duża poetycka publikacja (nie pierwsza w ogóle) okazała się być znaczącym wydarzeniem dla polskiej literatury – wydany w roku 1822 tom „Poezyj” przyjmuje się za

symboliczny początek polskiego romantyzmu.

20. Mickiewicz działał tak w związku filomatów, jak i filaretów. Filomaci byli tajnym związkiem „miłośników wiedzy”, filareci określali z kolei samych siebie jako „miłośników cnoty”. Cechowała ich większa emocjonalność.

21. Debiutancki utwór Mickiewicza miał styl klasycystyczny.

22. Często wykorzystywał w swoich utworach postaci z folkloru, na przykład rusałki.

23. Jedną z częściej pojawiających się „fantastycznych” postaci w pracach Mickiewicza jest diabeł.

24. Odnosił się on do ludowości nie tylko dosłownie (opisując życie wiejskie), ale także subtelniej – opisując ludowe zwyczaje, wierzenia i interpretując je.

25. Na kartach utworów Mickiewicza równie często pojawia się postać rycerza.

26. Bohaterowie Mickiewicza często mniej lub bardziej kierują się zasadami kodeksu rycerskiego.

27. Mickiewicz znajdował inspiracje w „Iliadzie” Homera i stylizował swoje utwory na „dawne”.

28. Tworząc postaci, a zwłaszcza opisując ich postępowanie odwoływał się on często do pojęcia „tradycji”, czerpiąc tak ze zwyczajów polskich, jak i europejskich.

29. W jego pracach wyraźny jest motyw wędrówki, przemieszczania się.

30. Pisał on często wiersze o marynistycznej tematyce.

31. Romantyzm Mickiewicza był (a przynajmniej bywał) romantyzmem dość nietypowym – romantyczne nastawienie do życia pisarza cechował nie tyle indywidualizm (co generalnie jest dla romantyzmu charakterystyczne), co chęć podporządkowania jednostki społeczeństwu i poświęcanie samego siebie w imię dobra społeczności.

32. W domu rodzinnym czytano Mickiewiczowi bajki Krasickiego.

33. Pisząc wiersze rymowane Mickiewicz miał tak samo chętnie wzbudzać w odbiorcach patos jak i śmiech.

34. Pisał on w ramach ćwiczeń utwory o komediowym charakterze.

35. Należenie do Towarzystwa Filomatów skoczyło się dla Mickiewicza aresztowaniem.

36. Mickiewicz wiele podróżował po Europie. Zwiedził między innymi Niemy, Szwajcarię i Włochy.

37. W Berlinie słuchał wykładów Hegla.

38. Mieszając przez jakiś czas w Paryżu wykładał literaturę łacińską.

39. Mickiewicz miał wkład w życie nie tylko polskiego życia literackiego, ale wpływał też (mniej czy bardziej bezpośrednio) na literaturę w Rosji, Francji czy Szwajcarii.

40. W świadomości ludzi z poza Polski Mickiewicz wciąż jednak pełni rolę marginalną.

41. Sytuację tą miała zmienić jedna z nielicznych anglojęzycznych biografii tego pisarza – „Adam Mickiewicz. The life of a romantic”, napisana przez Romana Koropeckiego, amerykańskiego slawisty o ukraińskich korzeniach.

42. Podczas powstania w Warszawie Mickiewicz kontaktował się z władzami powstańczymi. W wyniku powstania i tych kontaktów Mickiewicz napisał „wiersze powstańcze”, takie jak: „Śmierć Pułkownika’, „Reduta Ordona” i balladę „Ucieczka”.

43. Nad ostateczną redakcją dziadów Mickiewicz pracował w Paryżu.

44. Tam też pracował on nad większością swoich bajek oraz rozpoczął pracę nad „Panem Tadeuszem”.

45. Mickiewicz publikował artykuły publicystyczne w „Pielgrzymie Polskim” – czasopiśmie wydawanym na emigracji w latach 1832-1833.

46. Przez jakiś czas Mickiewicz opiekował się chorym przyjacielem-powstańcem, Stefanem Garczyńskim. Poeta przebywał wówczas w Szwajcarii. Było to w lipcu 1833 roku.

47.„Pan Tadeusz” pierwszy raz drukiem ukazał się w porze jesiennej. Jego edycja zakończona natomiast była w lato, w czerwcu roku 1834.

48. Rok publikacji „Pana Tadeusza” był dla Mickiewicza rokiem szczególnym także z tego względu, że zawarł on wówczas małżeństwo. Związał się on z Celiną Szymanowską.

49. W związku z tym urodziła się ulubiona córka Mickiewicza – Maria. Poeta ponoć faworyzował ją pośród innych jego dzieci.

50. Mickiewicz pisywał po francusku. Powstał w ten sposób dramat, z którego jednak niewiele się zachowało.

51. W 1838 roku ukazało się zbiorowe wydanie dzieł Mickiewicza.

52. Urodzony 27 czerwca 1838 roku syn Mickiewicza, Władysław, stał się później biografem ojca. Był on też wydawcą dzieł poety.

53. Pierwszy wykład w ramach wykładania literatury łacińskiej w Paryżu Mickiewicz wygłosił 12 listopada 1839 roku.

54. W Lozannie w Paryżu Mickiewicz stworzył kilka swoich najpiękniejszych liryków, takich jak: „Nad wodą wielką i czystą” oraz „Snuć miłość”. Co ciekawe, nie podzielił się on tymi utworami za życia. Dostęp do tych tekstów uzyskano po śmierci autora.

55. W marcu 1848 roku Mickiewicz miał możliwość wzięcia udziału w audiencji udzielonej mu przez papieża Piusa IX.

56. W marcu 1849 roku wychodzi pierwszy numer ‘Trybuny Ludów”. Mickiewicz figuruje jako redaktor pisma, a także przygotowuje dla tego pierwszego wydania artykuł.

57. W okresie kwiecień-czerwiec 1848 roku Mickiewicz organizował legion polski.

58. Praca Mickiewicza nad „Trybuną Ludów nie potrwała jednak długo. Rozpoczęta w marcu 1848 roku, zakończyła się w październiku tego samego roku, kiedy to Mickiewicz napisał list, w którym poinformował o swojej rezygnacji współpracowników.

59. Mickiewicz pełnił przez jakiś czas funkcję bibliotekarza.

60. W 1855 roku umiera żona pisarza.

61. Tego samego też roku umiera sam Mickiewicz. Odchodzi on w Konstantynopolu. Przyczyną jego śmierci była epidemia cholery.

62. Zwłoki poety pochowano w 1856 roku (Mickiewicz zmarł pod koniec roku 1855), w Paryżu.

63. W 1890 roku natomiast prochy Mickiewicza pochowano w Polsce, w krypcie Katedry na Wawelu w Krakowie.

64. Mickiewicz dzieli tytuł największego poety polskiego okresu romantycznego z Juliuszem Słowackim.

65. Ojciec Mickiewicza pracował jako obrońca sądowy.

66. Miejscem urodzenia Mickiewicza był Nowogródek.

67. Na studiach Mickiewicz utrzymywał się głównie ze stypendium, które potem odpracowywał, pracując jako nauczyciel w szkole powiatowej w Kownie.

68. Na osobowość, wiedzę i talent Mickiewicza duży wpływ miał podczas jego studiów historyk, Joachim Lelewel.

69. Wraz z Mickiewiczem do Towarzystwa Filomatów należeli między innymi: Tomasz Zanen, Jan Czeczot, Józef Jeżowski, Onufry Pietraszkiewicz i Franciszek Malewski. Byli to najbliżsi przyjaciele poety.

70. Tak Towarzystwo Filomatów jak i Towarzystwo Filaretów poza tym, że funkcjonowały po prostu jako grupy samokształcenia, miały też wymiar patriotyczny. Ich celem było przygotowanie członków do życia, będąc częścią narodu pozbawionego poczucia własnej państwowości.

71. Wyrazem zafascynowania zarówno jednym jak i drugim stowarzyszeniem było napisanie przez Mickiewicza utworów „Oda do młodości” oraz „Pieśń Filaretów”.

72. Maryla, uosabiająca w utworach Mickiewicza nieszczęśliwą miłość, to „echo” faktycznie przeżytej nieszczęśliwej miłości poety do Marii z Werszczaków.

73. Na twórczość Mickiewicza silnie wpłyną kontakt z folklorem w różnej postaci.

74. Znał on tak polskie jak i białoruskie opowieści ludowe. Zarówno jednymi i drugimi opowieściami silnie się inspirował.

75. Zamiłowanie do folkloru Mickiewicz wyniósł z domu rodzinnego, potem jednak samodzielnie rozwijał zainteresowanie tym tematem.

76. Folklor był dla Mickiewicza cenny również ze względów politycznych, bo wzmacniać miał w jego oczach poczucie przynależności do państwa, z którego dane opowieści pochodziły.

77. Owocem literackich inspiracji folklorem są między innymi „Ballady i Romanse”, czy, co bardziej oczywiste, „Dziady’.

78. Więzienie, proces i zesłanie w Rosji (w wyniku odkrycia działalności dwóch tajnych stowarzyszeń, do których Mickiewicz należał) to wydarzenia, które silnie odcisnęły się na osobowości pisarza, nadając jego życiu dramatyczno-romantyczny charakter.

79. W Rosji Mickiewicz zaprzyjaźnił się z literatami-spiskowcami, między innymi Kondratijem Rylejewem, a także z Aleksandrem Puszkinem.

80. Bywał on także w Rosji „na salonach”, a na tych wystawnych spotkaniach zasłynął ze swojej zdolności do improwizacji.

81. Podczas wycieczki na Krym narodziło się jego zainteresowanie kulturą orientalną, jak i fascynacja egzotycznym krajobrazem.

82. Doświadczenie przebywania na wygnaniu w Rosji Mickiewicz opisał na przykład w takich pracach, jak; „Sonety” (1826), ‘Konrad Wallenrod” (1828) czy w wierszu „Do przyjaciół Moskali” (1832).

83. Mickiewicz opuścił Rosję w maju 1829 roku.

84. Podróż/tułaczka Mickiewicza po Europie trwała prawie dwa lata (a rozpoczęła się po opuszczeniu Rosji przez poetę).

85. W Paryżu Mickiewicz funkcjonował także pod przybranym nazwiskiem Adam Muhl, które przyjął w celach politycznych.

86. W atmosferze klęski powstania w Warszawie (lata 1830-31) Mickiewicz tworzył III część „Dziadów”.

87. Mickiewicz i Juliusz Słowacki znali się.

88. Przebywając w Paryżu Mickiewicz silnie wspierał przejawy życia Polaków na emigracji, czego przejawem były choćby: członkostwo w Towarzystwie Literackim, Towarzystwie Pomocy Naukowej, i Komitecie Narodowym Lelewela.

89. Dramaty napisane przez Mickiewicza po francusku ratowały go w obliczu trudnej sytuacji finansowej.

90. Nic w tym sumie dziwnego – Mickiewicz musiał zatroszczyć się o szóstkę dzieci.

91. Dramatów tych, przeznaczonych do francuskiego teatru, nie udało się jednak wystawić.

92. Na zagraniczne wykłady Mickiewicza we Francji przychodzili tak samo mieszkający tam Polacy, jak i cudzoziemcy. Jego praca naukowa cieszyła się dużą popularnością.

93. Między innymi podczas tych wykładów Mickiewicz promował antymonarchistyczne idee napoleońskie, a także mistyczne nauki Andrzeja Towiańskiego.

94. Nie było to szczególnie zgodne z tym, co właściwie wolno było robić na francuskiej uczelni, w związku z tym też 1844 Mickiewicza zawieszono w funkcji wykładowcy.

95. Po śmierci żony Mickiewicz pozostawił swoje nieletnie dzieci, by podróżować i wspierać odzyskanie wolności przez Polskę.

96. Odzyskanie przez Polskę niepodległości wiązał silnie z osobą Napoleona III.

97. Śmierć Mickiewicza wśród Polaków wywołała silną żałobę, bo sądzili, iż zmarł ich „duchowy przywódca” w walce o wolność.

98. Umiłowanie wolności tak charakterystyczne dla Mickiewicza, jest generalnie cechą romantyzmu i wszystkich tworzących w tym duchu twórców.

99. Mickiewicz przetłumaczył „Giaura” Lorda Byrona.

100. W „Balladach i Romansach” Mickiewicz wprost przeciwstawia uczucia racjonalności („szkiełku i oku), opowiadając się za uczuciami i zapoczątkowując generalnie tego rodzaju pełną uczuciowości tendencję w polskiej literaturze.