Ciekawostki

14 interesujących ciekawostek o Jakubie Szela

źródło: Wikipedia

Urodził się 14 lub 15 lipca 1787 r. we wsi Smarzowa pod Tarnowem, w chłopskiej rodzinie. Jego rodzicami byli Jan i Anna z domu Łukasik. Był trzykrotnie żonaty, z Rozalią Chodór, Agnieszką Prewendoską i Salomeą Niewiarowską. Zmarł w 21 kwietnia 1860 w Lichtenbergu, w Rumunii.

 

1. Z pierwszego małżeństwa miał sześcioro dzieci, ale dorosłości doczekało tylko dwoje. Przy drugim małżeństwie można doszukać się informacji, że żona najprawdopodobniej uciekła od Szeli. Z trzeciego małżeństwa miał jedno dziecko, syna Józefa.

2. Jako nastolatek dostał powołanie do wojska. Miało to miejsce prawdopodobnie w 1805 r. Po powrocie z wojaczki, aby więcej nie zostać powołanym, odrąbał sobie siekierą kilka palców.

3. Wśród informacji dotyczących Jakuba Szeli można spotkać się z historią, z której wynika jakoby spalił ojcu chałupę. Miał za to później zostać wydziedziczony, a majątek miał przejąć jego brat Kazimierz.

4. Miał na pieńku z rodziną Boguszów, właścicielami majątku w gminie Smarzowa. Został bowiem wybrany przez chłopów na przedstawiciela upominającego się o chłopskie prawa, a Boguszowie w związku z jego licznymi skargami doprowadzili do wielokrotnego pobicia i aresztowania Szeli w grudniu 1845 r.

5. Po aresztowaniu znęcano się nad nim m.in. w taki sposób, że został zaprowadzony na mszę w bieliźnie i boso. Zmuszono go, by stał tak pod kościołem. Nabawił się wówczas odmrożeń i rozchorował, co wpłynęło na późniejszy stan jego zdrowia.

6. W 1846 r. wybuchło powstanie chłopskie w Galicji wymierzone w szlachtę. Znane jest pod nazwami „rabacja galicyjska” i „rzeź galicyjska”. Spowodowane było plotką podrzuconą przez Austriaków, jakoby panowie chcieli wymordować chłopów. Szela stał się jednym z przywódców tego powstania.

7. W trakcie rabacji, 20 lutego 1846 r., Szela zabił Wiktoryna i Nikodema Boguszów, mszcząc się za doznane od nich krzywdy. Razem z kompanami mordowali też innych szlachciców wraz z ich urzędnikami, pomijając Żydów i przedstawicieli cesarza, a także nauczycieli.

8. Po pacyfikacji wsi dokonanej przez wojska austriackie Jakub Szela został internowany. Dwa lata nadzór nad nim sprawował starosta tarnowski, Joseph Breinl von Wallerstern.

9. Po zakończeniu internowania Szela dostał ok. 17 ha ziemi na Bukowinie, w Rumunii. Tam mieszkał wraz z osadnikami niemieckimi, co wpłynęło na stopniowy proces jego zgermanizowania.

10. Najstarszy syn Jakuba Szeli, pochodzący z pierwszego małżeństwa, został na gospodarce w Smarzowej. Na Bukowinę wyjechali z nim tylko jego trzecia żona Salomea i pochodzący z tego małżeństwa syn Józef.

11. Na nowej ziemi Szela wrócił do starych zwyczajów, a więc zanoszenia kolejnych skarg do władz. Był nawet aresztowany wraz z synem za nielegalne polowanie, a jednej nocy ktoś napadł na jego dom i dotkliwie go pobił.

12. Nie jest znane miejsce jego pochówku, jednak domniemywa się, że jako morderca mógł zostać po chowany poza obrębem cmentarza. Taki los bowiem spotkał jego żonę Salomeę, która zmarła niedługo po nim.

13. Najbardziej znanym utworem traktującym o Jakubie Szeli jest wiersz „Zbój galicyjski z roku 1846” Władysława Ludwika Anczyca.

14. Z historią słynnego przywódcy rabacji galicyjskiej można zapoznać się w książce Tomasza Szuberta „Jak(ó)b Szela: (14) 15 lipca 1787 – 21 kwietnia 1860”.