Gdyńska Torpedownia: Tajemnice Morza Bałtyckiego

Nasze polskie wybrzeże Bałtyku kryje wiele tajemnic, a jednym z najbardziej fascynujących miejsc jest Gdyńska Torpedownia. Miejsce to, choć często niedoceniane przez turystów, stanowi ważny fragment historii morskiej Polski oraz świadectwo potęgi inżynierii wojskowej XX wieku. A czym dokładnie jest Gdyńska Torpedownia, jakie historie kryją jej betonowe ściany i dlaczego warto ją odwiedzić?

Historyczne tło: Co to jest torpedownia?

Zbudowana na kesonach zatopionych w odległości trzystu metrów od brzegu (54°35′16″N 18°32′44″E), torpedownia na Babich Dołach popadła w ruinę po wojnie, pozostając nieremontowana i nieużywana. Basen portu uległ zamuleniu, a ostatni odcinek molo przy torpedowni został zniszczony, aby utrudnić dostęp do budynku. Po wojnie większość urządzeń z torpedowni i całego TWP przejęła Armia Czerwona, wywożąc je do ZSRR, gdzie prawdopodobnie nigdy nie zostały ponownie zmontowane i uruchomione.

Pomost i zabudowania portu były używane do lat 80. XX wieku przez wojskowych płetwonurków do ćwiczeń, a także przez amatorów jachtingu i letnich plażowiczów. Ostatecznie resztki molo zostały wysadzone w powietrze w połowie lat 90. XX wieku. Podczas srogich zim z przełomu lat 70. i 80. ubiegłego stulecia frontowa ściana torpedowni zawaliła się, co poważnie nadwerężyło konstrukcję budynku.

Torpedownię na Babich Dołach można zobaczyć w różnych produkcjach filmowych, takich jak końcowe fragmenty odcinka pt. „Brzeg morza” z serialu „Czterej pancerni i pies”, siódmy odcinek serialu „1983”, serial „Kryminalni” oraz fabularny film „Superwizja”.

Torpedownia to specjalistyczny obiekt wojskowy służący do testowania torped. Wybudowana na wodzie, pozwalała na przeprowadzanie próbnych odpaleń torped w kontrolowanych warunkach. Torpedy, jako kluczowa broń w morskiej wojnie podwodnej, wymagały stałych badań i ulepszeń.

Historia gdyńskich torpedowni zaczęła się podczas II wojny światowej. Gdy nazistowska baza badawcza w Eckernförde, zajmująca się m.in. produkcją i testami torped, znalazła się w zasięgu brytyjskich bombowców, Niemcy rozpoczęli poszukiwania nowej, bezpiecznej lokalizacji. Gdynia i wody Zatoki Gdańskiej wydały się idealne – nie tylko ze względu na położenie poza zasięgiem brytyjskiego lotnictwa, ale też spokojne wody zatoki sprzyjały torpedowym próbom i precyzyjnym pomiarom.

Budowa torpedowni w Gdyni rozpoczęła się w 1940 roku. W krótkim czasie powstały baza badawcza oraz poligon torped. Bliźniacze obiekty do wystrzału torped umiejscowiono w Gdyni Babie Doły i Gdyni Oksywie. Nazwano je torpedowniami, a cały kompleks nosił nazwę Torpedowaffenplatz Hexengrund. Torpedownie zbudowano kilkaset metrów od brzegu i połączono je z lądem drewnianymi pomostami. Na lądzie natomiast powstał rozległy ośrodek z montownią torped, elektrownią oraz pomieszczeniami technicznymi. Co więcej, w okolicach Juraty i Jastarni na Półwyspie Helskim, zbudowano trzy punkty obserwacyjne służące zabezpieczaniu prób torpedowych oraz ich monitorowaniu.

Torpedownia w Gdyni Babie Doły została zbudowana na zatopionych kesonach, w odległości około 300 metrów od brzegu. Rozpoczęła działalność w 1942 roku i funkcjonowała prawdopodobnie do kwietnia 1945 roku, kiedy Niemcy opuścili bazę. Po zakończeniu wojny, opuszczona torpedownia stopniowo niszczała. Większość urządzeń została prawdopodobnie wywieziona do ZSRR przez Armię Czerwoną.

Architektura i technologia

Budowa torpedowni była prawdziwym osiągnięciem inżynieryjnym. Znajduje się ona kilkaset metrów od brzegu, w środku zatoki, co zapewniało bezpieczeństwo podczas testów. Jej ogromne, żelbetonowe konstrukcje opierają się na wielu paliach wbitych w dno morskie, co daje jej stabilność nawet w trudnych warunkach pogodowych.

Torpedownia była wyposażona w zaawansowane technologicznie urządzenia do pomiaru prędkości, trajektorii i wydajności torped. Mimo upływu lat wiele z tych urządzeń wciąż jest widocznych, świadcząc o zaawansowanej technologii tamtych czasów.

Lata wojny i powojenne losy

Podczas II wojny światowej, torpedownia pełniła ważną funkcję w niemieckim programie zbrojeń. Po wojnie, wraz z przesunięciem granic Polski na zachód, obiekt ten trafił pod zarząd Polskiej Marynarki Wojennej. Służył on różnym celom, aż w końcu został opuszczony i zapomniany.

Jednak w ostatnich latach torpedownia przyciąga coraz większą uwagę. Dzięki inicjatywom lokalnych społeczności obiekt jest stopniowo odnawiany i staje się atrakcją turystyczną dla miłośników historii, architektury i przyrody.

Torpedownia w kulturze i sztuce

Choć przez wiele lat Gdyńska Torpedownia była miejscem zapomnianym, jej niepowtarzalny klimat i historia przyciągały artystów różnych dziedzin. Swoją inspirację czerpali stąd reżyserzy, fotografowie, malarze oraz pisarze, dla których betonowe konstrukcje wyrastające z wody stanowiły metaforę czasu, pamięci oraz zmienności losu. Niejednokrotnie torpedownia pojawiała się w filmach i dokumentach jako tło dla dramatycznych scen, a także jako główny bohater opowieści o ludziach i miejscach zapomnianych przez historię.

Turystyka: Dlaczego warto odwiedzić Gdyńską Torpedownię?

Gdyńska Torpedownia stała się w ostatnich latach prawdziwą perłą turystyki na Wybrzeżu. Dlaczego?

Edukacja historyczna: Dla miłośników historii, zwiedzanie torpedowni to podróż w czasie do lat przedwojennych, czasów II wojny światowej oraz powojennej Polski.

Unikalna architektura: Konstrukcja torpedowni jest przykładem unikalnej inżynierii i architektury militarnej, rzadko spotykanej w innych częściach świata.

Przyroda: Otaczająca torpedownię woda i przybrzeżne obszary są domem dla wielu gatunków ptaków i ryb, co czyni to miejsce atrakcyjnym również dla miłośników przyrody.

Fotografia: Dla fotografów, torpedownia oferuje niezliczone możliwości tworzenia niepowtarzalnych ujęć, zarówno w dzień, jak i nocą.

Wydarzenia kulturalne: Coraz częściej torpedownia staje się miejscem koncertów, wystaw i innych wydarzeń kulturalnych, które łączą historię z nowoczesnością.