Co to jest gluten? W czym występuje?
Gluten to pojęcie, które w ostatnich latach pojawia się niemal wszędzie. Jednak nie każdy wie, czym właściwie jest, gdzie występuje, a także, czy może być szkodliwy. Wielu z nas tak na wszelki wypadek unika wszystkiego, co może zawierać gluten. Czy rzeczywiście słusznie?
Pod tym pojęciem kryje się nic innego, jak nazwa białek, które występują w wielu zbożach. Kiedy łączymy te zboża lub mąkę pochodzącą z nich z wodą, białka te tworzą lepką sieć, która w swojej konsystencji przypominać może klej. To właśnie dzięki niemu ciasto na dowolne wypieki jest miękkie i elastyczne, a produkty stworzone na ich bazie staja się bardzo smaczne i puszyste.
W czym występuje gluten?
Białka te znaleźć możemy przede wszystkim w różnych ziarnach zbóż. Zawiera ją przede wszystkim pszenica i jej odmiany (jak durum, kamut, czy orkisz). Znajdziemy ją również w życie w życie, pszenżycie i jęczmieniu. Zatem białko to może spotkać w tak oczywistych produktach, jak choćby pieczywa, ciastka, makarony, płatki śniadaniowe czy wszelkiego typu przekąski i wypieki. Jednak gluten zawierają także inne produkty, zdecydowanie mniej oczywiste. Należy do nich choćby czekolada, majonez, piwo, jogurty, wędliny, parówki, warzywa w puszkach czy choćby wiele mieszanek przypraw. Jak więc widać, chcąc wyeliminować to białko ze swojej diety, zmuszeni jesteśmy do rezygnacji z ogromnej liczby różnorodnych produktów spożywczych.
Dlaczego decydujemy się wyeliminować gluten ze swojej diety?
W ostatnich latach moda na unikanie glutenu wywołała prawdziwy popłoch wśród ludzi. Alergia na gluten stała się bardzo popularna nawet wśród osób, które są w pełni zdrowe. Ogromna liczba ludzi uważa bowiem, że gluten może być szkodliwy. Jak jest w rzeczywistości? Otóż, ogromna liczba ludzi na całym świecie nie ma najmniejszego problemu z trawieniem glutenu i produktów zawierających w swoim składzie to białko. Jednak stosowanie diety bezglutenowej jest w niektórych wypadkach nie tylko wskazane, ale nawet konieczne. Dzieje się tak w przypadku osób, które cierpią na celiakię (czyli chorobę trzewną), cierpią z powodu alergii na pszenicę bądź nieceliakalną nadwrażliwość na gluten. Szacuje się, że wśród Europejczyków łączna liczba takich osób nie przekracza około 7% całej populacji. Wynika z tego, że pozostała część Europejczyków nie ma najmniejszego problemu z trawieniem glutenu i produktów, które mogą go zawierać.
Jakie produkty nie zawierają glutenu?
Na szczęście, również wiele produktów spożywczych nie zawiera glutenu. Produkty te mogą być bezpiecznie spożywane przez osoby, które mają problemy z trawieniem glutenu i po zjedzeniu produktów zawierających to białko doświadczają nieprzyjemnych skutków zdrowotnych. Do takich produktów spożywczych należą m. in. ryż, proso, kukurydza, gryka, fasola czy ziemniaki. Ponadto, glutenu nie znajdziemy w warzywach, owocach, orzechach, nabiale, mięsie, jajkach, rybach czy olejach. Wszystkie te produkty nie zawierają glutenu. Jeśli nie zostanie im sztucznie dodany, są one w pełni bezpieczne dla osób, które chorują na schorzenia powodowane przez spożywanie glutenu. Warto także spojrzeć na opakowanie, w którym kupujemy dany produkt spożywczy. Niemal zawsze podana jest na nim informacja, czy może on zawierać to białko, czy też nie.
Choroby, w których trzeba wyeliminować gluten
Do takich chorób zaliczamy celiakię, alergię na gluten oraz nieceliakalną nadwrażliwość na gluten. Celiakia jest chorobą genetyczną, która wiąże się z układem immunologicznym. W przypadku osób cierpiących na te chorobę, po spożyciu glutenu dochodzi do zanikania kosmków jelitowych w jelitach, a to w konsekwencji może doprowadzić do niedoborów żywieniowych, a nawet niedożywienia, które może zagrażać zdrowiu lub życiu. Choć wykrycie tej choroby nie zawsze jest proste, a choroba w niektórych wypadkach może przebiegać niemal bezobjawowo, to w rzeczywistości cierpi na nią niewielka liczba osób. Zdecydowanie rozsądniejszym wyjściem jest wykonanie stosowanych badań niż eliminowanie glutenu z diety „na wszelki wypadek”.
Inną chorobą jest alergia na gluten, która najczęściej stwierdzana jest u dzieci. Często się z niej wyrasta. Objawy związane z alergią na gluten mogą występować zarówno chwilę po zjedzeniu takich produktów, jak i nieco później. Do takich objawów należeć mogą nudności i wymioty, biegunki, podrażnienie jamy ustnej i gardła, pokrzywka skórna, czy wodnisty katar i trudności w oddychaniu. Pamiętajmy jednak, że dolegliwości te muszą występować niemal zawsze po kontakcie z tym alergenem by móc stwierdzić taką alergie. Pomoc w stwierdzeniu takiego schorzenia pomóc mogą specjalne badania bądź lekarz, alergolog.
Trzecim schorzeniem może być nieceliakalna nadwrażliwość na gluten. Objawami nietolerancji są m. in. biegunki, bóle brzucha, wzdęcia, wysypki, zmęczenie, apatia, ból głowy, czy choćby spadek nastroju. Jeśli obawiamy się, że możemy cierpieć na takie schorzenie koniecznością mogą okazać się odpowiednie badania, jak również czasowe wprowadzenie diety bezglutenowej.